Innovatie
Klimaatadaptief bouwen: verzekering voor een aangenaam woonklimaat
1 maart 2024
Wevolt energiedak - X-Tile
Onze maatschappij staat voor grote uitdagingen. De voorspelde groei van huishoudens zorgt voor een stijgende druk op de beschikbare ruimte en infrastructuur. De ruimtelijke planning van de regering legt de nadruk op betere verdichting in stedelijke centra en dorpskernen. “Die verdichting samen met de klimaatopwarming houden risico’s in, zoals een toename van het hitte-eilandeffect, wateroverlast, een dalende grondwaterspiegel … Om die gevaren te vermijden, is het belangrijk onze gebouwen en hun omgeving klimaatmitigerend en adaptief te ontwerpen en te bouwen.” Dat stelt Wim Garmyn, projectcoördinator Klimaatadaptief bouwen bij Embuild Vlaanderen. De bouwsector is al bekend met doeltreffende oplossingen richting klimaatadaptief bouwen. Denk maar aan materialen die geen warmte absorberen, of het integreren van groenblauwe oplossingen rond onze gebouwen.
Mitigeren: klimaatschade voorkomen
“Maar er is nog veel werk voor de boeg”, stelt Wim Garmyn. De visie van Embuild Vlaanderen om de klimaatproblemen te tackelen steunt op twee pijlers: mitigatie en adaptatie. “De eerste stap, het mitigeren, neemt de oorzaken van het probleem aan. Denk aan de Vlaamse renovatieverplichting sinds 2023 of het beperken van de ecologische voetafdruk van nieuwe bouwmaterialen en het terugdringen van de emissies tijdens het uitvoeren van bouw- of infrastructuurprojecten.”
Wienerberger zet al enkele jaren in op het beperken van emissies, niet alleen in het productieproces maar in de volledige keten van ontginning tot en met de productverpakking. Commercieel directeur Katrien Nottebaert daarover: “Het beleid van Wienerberger focust op circulair bouwen en het inzetten op CO2-neutraliteit. We streven naar het maximaal sluiten van kringlopen, dat zowel voor de grondstoffen als het water in het productieproces. Ook hebben we een aantal urban mining proefprojecten lopen, waarbij we keramische bouwmaterialen van gesloopte gebouwen als secundaire grondstof recupereren in het productieproces. Daarnaast ondersteunen we de verschillende bouwpartners in het toepassen van de principes van circulair bouwen. Dat gaat van advies aan ontwerpers tot het ontwikkelen van circulaire systemen zoals ClickBrick.”
Ander milieuthema’s waar Wienerberger prominent op inzet zijn decarbonisatie – het beperken van de CO2-uitstoot - en dematerialisatie, het terugdringen van het grondstof- en materiaalverbruik.
2 windmolens op site Beerse
Adaptatie: aanpassen aan de nieuwe realiteit
In de tweede stap ziet Wim Garmyn drie manieren om ons aan te passen aan de toekomstige werkelijkheid: het implementeren van technische oplossingen, het creëren van groenblauwe infrastructuur en het opzetten van doelgerichte klimaatprojecten. “Technische oplossingen in de bouwschil kunnen vooral helpen het hitte-eilandeffect terug te dringen. Denk aan het gebruik van witte bouwmaterialen. Het uitbreiden van onze groenblauwe infrastructuur heeft niet alleen een recreatieve en esthetische functie, maar draagt ook bij aan een beter watermanagement, heeft een luchtzuiverende werking, verhoogt het fysieke en mentale welzijn en gaat mee het hitte-eilandeffect tegen. Ook op projectvlak ondersteunt Embuild Vlaanderen al heel wat initiatieven.”
Wienerberger lanceerde met Wevolt zonnepanelen een technische en esthetische oplossing om een volledig elektriciteitsproducerend dak te creëren of om de pv-panelen mooi en onopvallend te integreren in de dakbedekking.
Toepassing van witte dakpannen en gevelstenen - Binst Architects, Antwerpen
Witte partner
Opdrachtgevers en ontwerpers die de strijd tegen het hitte-eilandeffect willen aangaan vinden in Wienerberger een solide partner. Katrien Nottebaert licht toe: “De keuze voor witte of lichtkleurige bouwmaterialen levert op warme dagen een bijdrage aan het lager houden van de temperatuur in en rond de gebouwen. Kijken we specifiek naar het dak, daar helpt een witte dakbedekking bij het reflecteren van zonnestraling en het verminderen van de warmteopname via het dak. Dit kan de opwarming in gebouwen tegengaan en zo de koelingsbehoefte beperken. Wienerberger heeft in het gamma verschillende witte of lichtgrijze pannen voor hellende daken. Met Leadax Roov bieden we een oplossing voor platte daken. Eentje die overigens aantoonbaar circulair is dankzij het hergebruik van PVB-folies uit de glasindustrie in het productieproces. Mooi meegenomen is bovendien dat de witte kleur voor de dakbedekking niet alleen zorgt voor het verminderen van het hitte-eilandeffect, maar ook een hoger rendement voor de op het dak geplaatste zonnepanelen garandeert.”
Kijk we naar de gevelafwerking, dan reflecteren lichte gevels zonlicht en ze verminderen zo de warmteabsorptie, wat de binnentemperatuur ten goede komt. Zowat elke collectie van handvorm- of strengpersstenen biedt een lichte of zelfs witte variant in de kleurenwaaier. Wie het witte plaatje compleet wil maken, vindt ook in ons gamma kleiklinkers lichte materialen.
Toepassing van witte dakpannen en gevelstenen - cuypers & Q architecten, Antwerpen
Goedgekeurde infiltratieoplossing
Wie wil bijdragen aan groenblauwe netwerken en een goed watermanagement, kan naast het aanleggen van bijvoorbeeld een wadi ook kiezen voor waterdoorlatende verhardingen. Sinds oktober 2023 verplicht de Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening Hemelwater overigens een infiltratievoorziening voor residentiële percelen groter dan 80 m². De voorkeur gaat daarbij uit naar een bovengrondse oplossing, zoals een waterpasserende verharding. Met Passaqua biedt Wienerberger een bewezen duurzame oplossing. Deze strengpers kleiklinker heeft afstandshouders van ongeveer 6 mm breed. Op een kleiklinker van 59 mm breed zorgt dit voor een voegaandeel van ruim 10%, een minimale eis voor waterdoorlatende verharding. Dankzij de brede voegen passeert het regenwater niet alleen snel en eenvoudig, er blijft geen water achter in de voegen en er is minder kans op onkruid en mos.
In de Duurzame Wijk in Waregem test Wienerberger als sinds 2015 de effectiviteit van de Passaqua. Uit driejaarlijkse waterdoorlatendheidsmetingen blijkt dat de waterdoorlatendheidscoëfficiënt 8 jaar na de plaatsing nog altijd hoger ligt dan de minimale eis.
Passaqua Doris - Ontwerp Tuinaanneming Trenson, Adegem
Sterkere biodiversiteit
Wienerberger zet zelf ook in op maatregelen om zijn sites aan te passen aan de nieuwe realiteit. Afgelopen jaar legde het de laatste hand aan een biodiversiteitsplan voor elk van zijn 200-tal productiesites wereldwijd. Dat plan beschrijft concrete maatregelen om op iedere site de lokale biodiversiteit te versterken. Dat resulteerde ook al in de eerste concrete maatregelen: op de sites in Rumst, Beerse en Lanaken legde Wienerberger eerder al ecocorridors aan en creëerde het specifieke biotopen, zoals tijdelijke poelen ter ondersteuning van de rugstreeppad op de site in Rumst.
Natuurinclusieve producten
Ook bouwheren kunnen in hun nieuwbouwproject heel eenvoudig bijdragen aan meer biodiversiteit door natuurinclusief te ontwerpen en bouwen. Met natuurinclusief bouwen maken we de natuur een integraal onderdeel van het gebouw. Dat gaat verder dan het implementeren van groene elementen in gebouwen, maar ook om het creëren van een geschikte leefomgeving voor diverse planten en dieren, zoals vogels, vleermuizen en bijen. Dat kan met bouwelementen zoals vleermuiskasten- en pannen, egelkasten, vogelneststenen en -pannen, insecten- en bijenstenen. Ze geven de natuur een vaste plaats in het klimaatbestendig maken van het gebouw en zijn omgeving. De elementen zijn ontworpen met de hulp van ecologische adviseurs en zijn naadloos te integreren in de gevel of het dak van een gebouw.
Wienerberger heeft momenteel een architectenwedstrijd lopen om hen aan te moedigen natuurinclusief te ontwerpen. Onze noorderburen zijn de aanmoedigende stap al voorbij. Hun Besluit Bouwwerken Leefomgeving bevat een grondslag om specifieke eisen op te nemen voor verblijfsvoorzieningen voor huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen.
Kortom, het pad naar klimaatadaptief bouwen is onvermijdelijk. Met zijn producten biedt Wienerberger vandaag al oplossingen om een voorloper te zijn en leefomgevingen met een hoog comfort te verzekeren.
Natuurinclusieve gevelstenen - vleermuizen- of vogelbox
Natuurinclusieve dakpan