Nieuws

Bouwmeester: 'De aarde is onze moeder en je moeder verkavel je niet'

26 september 2018

De lintbebouwing en de ruimtelijke wanorde kosten de Vlaamse overheid zo'n 30 miljard euro per jaar. Vlaams bouwmeester Leo Van Broeck herlas voor Knack het standaardwerk van architect Renaat Braem, 'Belgiƫ, het lelijkste land ter wereld', en moet vaststellen dat de toestand nog is verslechterd. Van Broeck breekt daarom een lans om van bouwgrond een collectief goed te maken.

Renaat Braem vond dat de overheid eigenaar zou moeten zijn van bouwgrond, en niet de speculanten.

Van Broeck: In veel landen is dat ook zo. Zwitserland heeft bijvoorbeeld een sterk coöperatief woonmodel. Grond is zoals water en lucht. Iedereen moet kunnen ademen, en dus mag je zuurstof niet commercieel verkopen. Dat moet ook gelden voor ruimte en grond. De aarde is onze moeder, en je eigen moeder verkavel je niet.

 

In Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland kunnen mensen aandelen met woonrecht verwerven in plaats van één welbepaalde woning te kopen.

Van Broeck: Dat gebeurt in de zogenaamde 'Genossenschaften' of coöperatieven. De grootste en ook de rijkste projectontwikkelaar van Zwitserland is een burgercoöperatie. Die kan meer geld bieden voor een duur stuk bouwgrond aan het station in Zürich dan om het even wie, inclusief de rijkste projectontwikkelaar. Die coöperatie heeft duizenden woningen in portefeuille. De meeste mensen wonen daar tegen de kostprijs.

 

Hoe werkt dat systeem?

Van Broeck: Je wordt lid van een coöperatie en je betaalt maandelijks een bedrag waarmee je een stuk huur betaalt, een deel gaat naar de energiekosten en een deel naar aandelen met woonrecht in de coöperatie. Na een aantal jaren heb je zo ongeveer de waarde van het huis in aandelen. Niet van één specifieke woning, maar van een recht op 'een' woning. Als het gezin groter wordt, kun je overstappen naar een grotere woning, zonder dat er een vastgoedtransactie aan te pas komt, want je bouwt woonrechten op in alle woningen van de coöperatie. Maar ook het omgekeerde kan. Als de kinderen het huis verlaten, kun je terug naar een kleiner huis of naar een serviceflat of een zorgwoning. De coöperatie heeft het hele gamma woningen in bezit, en dus blijf je je hele leven binnen die wooncoöperatie. In Zürich had het coöperatief een aandeel van 20 procent op de vastgoedmarkt. Het stadsbestuur besliste onlangs om dat te verhogen tot 30 procent.

 

Wilt u de grond 'nationaliseren'?

Van Broeck: Nee, dat is een communistische oplossing, en we weten allemaal dat zoiets niet lukt. Als alle bezit naar de staat gaat, krijgen we een vorm van staatskapitalisme.

 

Grond is niemands eigendom maar moet collectief worden beheerd. De overheid moet het bodemgebruik collectief managen. Ontwikkelaars kunnen dan nog altijd rendement maken op basis van een 'recht van opstal' (het recht om te bouwen op grond waarvan je de eigenaar niet bent, nvdr).