belangenbehartiging

Mededingingsprocedures: zo kan het beter

16 december 2021

Gelet op het grote economische en maatschappelijke belang van overheidsopdrachten in de bouwsector is het zeer spijtig te moeten vaststellen dat de aanbestedingen voor architectuuropdrachten grote gebreken vertonen. In de praktijk leiden de procedures immers tot oplopende kosten voor zowel de architectuursector zelf als voor overheid en maatschappij.

Het relanceplan Vlaamse Veerkracht zet hard in op overheidsinvesteringen in het kader van de relance, en dan in het bijzonder op investeringen in gebouwen en infrastructuur. Ook de federale regering zal de komende jaren extra investeren in fysieke infrastructuur. In normale tijden vertegenwoordigen overheidsopdrachten al ongeveer een derde van de totale omzet in de Belgische bouwsector en vormen dus een belangrijke hefboom voor deze sector. Gezien de vooropgestelde overheidsinvesteringen zal dat belang in de nabije toekomst enkel toenemen.


Naast de economische impact is ook de bredere maatschappelijke impact groot: burgers komen veelvuldig in aanraking met de gerealiseerde gebouwen voor onderwijs, zorg, wonen, politie, cultuur en diverse overheidsdiensten. Daarnaast spelen de gebouwen ook een belangrijke rol in de strijd tegen de klimaatopwarming, door een verhoogde energieperformantie van onze (te renoveren en nieuwe) gebouwen. Ook op het vlak van de circulariteit van bouwmaterialen, de levensduur van onze gebouwen en het ruimtelijk rendement ervan wordt de lat steeds hoger gelegd. De beslissingen die de overheid neemt over de gebouwen die ze realiseert, hebben met andere woorden een impact die verschillende generaties overspant.

In de praktijk leiden de procedures immers tot oplopende kosten voor zowel de architectuursector zelf als voor overheid en maatschappij. Op middellange termijn vormen die problemen zelfs een bedreiging voor het voorbestaan van een gezonde architectuursector in Vlaanderen en België. Buiten de architectensector bestaat hierover weinig bewustzijn.

 

Het valt dan ook toe te juichen dat het federaal regeerakkoord van 30 september 2020 veel belang hecht aan de manier waarop dergelijke overheidsopdrachten in de markt gezet worden. In het akkoord neemt de federale regering zich voor om de overheidsopdrachten te verbeteren, ze voorbeeldig te maken (met name wat betreft hun sociale en milieuaspecten), transparant en vooral effectief, om de beroepen en vertragingen die ze kunnen veroorzaken te voorkomen. Daarnaast wil ze overheidsopdrachten administratief eenvoudiger maken en ze zo toegankelijker maken voor KMO’s. Om dit alles te realiseren wil ze o.a. de wet op de overheidsopdrachten evalueren en aanpassen.

 

Met de position paper hieronder willen we bijdragen aan het debat over betere overheidsopdrachten door specifiek te focussen op de problematiek van aanbestedingsprocedures voor architectuuropdrachten. We bespreken de voornaamste problemen die met opdrachten gepaard gaan, analyseren de oorzaken en stellen concrete oplossingen voor. We verduidelijken daarbij nog even dat overheidsaanbestedingen voor architectuuropdrachten zich niet beperken tot architectuurontwerp maar ook de studie-opdrachten inhouden m.b.t. (onder meer) stabiliteit en technieken. In hoofdstuk 3.1 spreken we ons uit over welke studie-opdrachten volgens ons mee met het architectuurontwerp kunnen aanbesteed worden en welke niet.

 

Sensibilisering van opdrachtgevers en politici

We hebben de afgelopen tijd hard ingezet op sensibilisering van opdrachtgevers en politici. Zo hebben we overleg gehad met o.m. Belfius, Blue Strategy, de kabinetten De Croo en De Sutter en de partij Groen. We plannen nog overleg met de Open VLD-fractie en het kabinet Clarainval. Ook hopen we binnen de nieuw opgerichte stichting overheidsopdrachten een commissie op te zetten om good practices te verspreiden onder alle partners in overheidsopdrachten: opdrachtgevers, aannemers en begeleiders. Onze voornaamste focus ligt op het in de wet krijgen van een aantal principes uit de position paper, en op de good practices aan de man te brengen bij de opdrachtgevers.