ruimtelijke ordening

Geef architecten meer ruimte om kwalitatieve verdichting mogelijk te maken

8 september 2022

Er komen jaarlijks ruim 23.000 nieuwe appartementen bij in Vlaanderen. Zo bleek uit de Pano-reportage over de appartementisering en de rol van bouwpromotoren in dat proces. En elke dag verdwijnt er 6 hectare open ruimte in Vlaanderen, terwijl de Vlaamse regering vanaf 2040 geen open ruimte meer wil aansnijden. Netwerk Architecten Vlaanderen gelooft dat een eenduidig ruimtelijk beleid en het beter benutten van de ontwerpkracht van architecten van cruciaal belang zijn om de ruimtelijke verrommeling in Vlaanderen aan te pakken. Enkel zo kunnen we de noodzakelijke verdichting realiseren op een kwalitatieve manier.

Beeld: Pano 7 september 2022

Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV), de grootste community van architecten in Vlaanderen en Brussel, schaarde zich van bij de start achter het idee van de bouwshift. Steven Lannoo, directeur NAV: “Vanuit een erkenning van de problematiek en ons maatschappelijk engagement als architecten zijn we ervan overtuigd dat een bouwshift in Vlaanderen broodnodig is. Wij vinden dat het beleid hierbij op twee sporen moet inzetten: enerzijds geen bijkomende open ruimte innemen en dus stoppen met het aansnijden van greenfield, en anderzijds slimmer bouwen zodat het ruimtelijk rendement verbetert.”


Kwalitatieve verdichting met ruimte voor publiek groen

 

In het publieke debat krijgt vooral het eerste spoor de aandacht. En dan loopt het proces spaak op (de hoogte van) vergoedingen voor grondeigenaars. Maar om de bouwshift te realiseren is er méér nodig. Steven Lannoo: “Wij geloven als architectenvereniging in kwalitatieve verdichting, niet enkel in steden maar ook in dorpen. De bouwshift gaat immers niet over minder maar over anders bouwen.”


“Omdat de vraag naar woningen en andere bebouwde functies blijft toenemen, moeten we op minder ruimte meer functies kunnen realiseren. Kwalitatief ruimtegebruik draait om meer dan appartementen bouwen. Ook niet-woongebouwen spelen een rol in de bouwshift, net als herbestemmingen, leegstand aanpakken, meervoudig ruimtegebruik, aanpasbaar bouwen, optoppen, … Essentieel bij elk project is dat er aandacht is voor publiek groen, dat de impact op de omgeving wordt onderzocht, dat het project past in de omgeving… . Daar wringt het schoentje nu vaak.”


Eenduidige regelgeving die de creativiteit niet fnuikt

 

Vlaanderen moet een duidelijker kader scheppen rond kwalitatieve rendementsverhogende projecten, en zo de lokale besturen ontlasten van die verantwoordelijkheden. De Vlaamse overheid zou een algemeen wetgevend kader moeten bieden, een werkbaar instrumentarium en voldoende middelen om de bouwshift te integreren in een lokale beleidsvisie. Deze visie moet voor voorspelbaarheid zorgen en een duidelijke communicatie naar architecten en bouwheren toelaten.


“Dat de kwaliteitseisen hoog moeten zijn, daar zijn we het als architecten 100% mee eens. Maar het mag niet gewoon om een beperking van de densiteit gaan. Nu botsen we nog te vaak op allerhande – vaak onduidelijke en weinig eenduidige – regels (bijv. over hoogtes, afstand tussen gebouwen, …), waardoor creatieve, duurzame inbreidingsprojecten moeilijk of niet realiseerbaar zijn. Er is dus dringend nood aan maatregelen die de creatieve ontwerpoplossingen van architecten niet langer fnuiken. Enkel zo kunnen we een nieuw aanbod binnen het bestaande ruimtebeslag realiseren en écht inzetten op kwalitatief verdichten.”

Nuttige links
De bouwshift, hoe het wél moet (inspiratieprojecten)

Dat het ook anders kan, bewijzen deze ruimtelijke parels.