Nieuws

Is respect voor erfgoed verenigbaar met energetisch renoveren?

11 oktober 2022

Hoe gaan we om met ons erfgoed in het licht van de klimaat- en energiedoelstelling? De delicate balans tussen respect voor erfgoed en de nood aan energiebesparende maatregelen zorgt voor discussie. Valt het te verantwoorden om enkel glas te behouden bij de renovatie van een beschermde tuinwijk in Watermaal-Bosvoorde? En wat met zonnepanelen op een beschermd monument?

Stedelijke Nijverheidsschool - foto: Patrick De Roo

De afgelopen week verschenen er in de krant enkele artikels over de moeilijke evenwichtsoefening tussen het bewaren en restaureren van erfgoed enerzijds en duurzame renovatie met oog op de klimaat- en energiedoelstelling anderzijds. Uit een onderzoeksrapport van het Agentschap Onroerend erfgoed blijkt dat het Vlaamse gebouwenpatrimonium tot het grootste, oudste, en meest energieverslindende van Europa behoort. Als we hier iets aan willen veranderen, moeten we keuzes durven te maken en erfgoed beschermen zonder er een stolp over te zetten.

Enkel glas, enkel verliezers?

Maar dat gebeurt nu niet altijd. Zo koos de Brusselse Huisvestingsmaatschappij er recent voor om bij verschillende huizen in de beschermde tuinwijk Le Logis-Floréal van Watermaal-Bosvoorde opnieuw enkel glas te installeren, ook al hadden enkele bewoners hun beglazing al vervangen door dubbel glas. Dat was een gevolg van het Beheersplan voor het Erfgoed Logis-Floréal uit 2014, dat omschrijft welke werken wél en niet toegestaan zijn. De keuze stuit op onbegrip, en niet enkel bij de bewoners. Want is het verantwoord om prioriteit te geven aan de restauratie van de bestaande ramen en dus niet te kiezen voor een meer energiezuinige oplossing?

Tuinwijk Le Logis, foto: Ben2

Daarnaast benadrukt Van Broeck dat het uitzicht van een gebouw niet per definitie een stabiel gegeven moet zijn. “Een ­gebouw dat nooit uiterlijk verandert, is een dood gebouw”, zegt hij. Ook Vlaams minister van Erfgoed, Matthias Diependaele (N-VA) meent in een ander artikel in De Standaard dat je erfgoed moet kunnen bijsturen zodat het klaar is voor de 21ste eeuw.

Zonnepanelen op het Steen?

Naar aanleiding van de bekroning van het Steen (uitbreiding en renovatie door Noa Architecten) met de Onroerend­erfgoedprijs licht hij zijn visie toe: "Het is onze taak om het erfgoed te beschermen, maar ook om te ­kijken hoe we het kunnen door­geven aan de volgende generaties. Lang was het de praktijk om veel geld te steken in de renovatie van een monument en er daarna dan een stolp over te zetten. Dat is niet mijn overtuiging. We moeten ­kijken hoe we monumenten een nieuwe rol en functie kunnen ­geven, en hoe we ze energie­zuiniger kunnen maken."

 

De minister trekt 535.000 euro uit om beschermde woningen energiezuiniger te maken. En ja, zonnepanelen op het dak van een beschermd gebouw moeten dan ook kunnen, stelt hij. “Tot nu kon dat maar heel uitzonderlijk. Die logica willen we omdraaien: het zou overal ­moeten kunnen, behalve voor een paar gebouwen. Bij gebouwen met een Unesco-label kan het niet. Op een iconisch monument als het Gravensteen of het Steen zou ik het liever niet zien – op de aanbouw van het Steen dan weer wel. Verder zou zo’n ingreep altijd deel kunnen uitmaken van het ­afwegingskader. Soms zal het kunnen, soms niet.”