Vrije Tribune
"Een hond met een hoed op mag in de bouw aan de slag"
Architect Vincent Van Den Broecke • 23 november 2022
Kopers, bouwers en verbouwers een zoveelste illusie armer: we komen ze als architect met de regelmaat van de klok tegen. In het verleden bracht PANO al een paar keer een aantal minder fraaie voorbeelden tot in de vele duizenden Vlaamse huiskamers. Het meest frappante? Dat niemand er nog lijkt van te schrikken. Men heeft het of aan den lijve ondervonden, of men kent wel een slachtoffer in z’n naaste omgeving. En de Wetstraat? Verder dan wat gespeelde verontwaardiging en een snel uitdovende steekvlam komt men daar doorgaans niet.
Het zette mij de laatste weken meermaals aan tot korte schrijfsels die de bouwketen hekelden, over de makelaar die zichzelf ontwerper waant tot de architect die nog dieper in eigen vel snijdt en de aannemer die - bij gratie van het “vrije Europa” - zelfs geen aannemer meer hoeft te zijn. En over de consument, er doorgaans aan voor de moeite, net als zijn spaargeld.
Enkel de lusten
Een hond met een hoed die in dit land vastgoed mag slijten, de gordijnenverkoper die mensen coacht bij hun energievraagstuk en de bakker die het nachtwerk beu is en dakwerker of ventilatiespecialist, zo niet beiden, wordt. Iedereen wil tijdens deze dagen van hoogconjunctuur een deel van de koek, maar dan liefst wel vrijblijvend, zonder engagement noch tegenprestatie. Enkel de lusten. Waarom dan de lasten?
En daar staan we dan, het architectenkorps, vijf jaar universitaire studies, twee jaar stage en pakweg 10 jaar labeur om wat relevante ruggengraat te kweken … Daar staan we dan met onze bagage en idealen, hoog en vooral lang opgeleid. Tussen hamer en aambeeld. In de bres voor onze opdrachtgever, maar machteloos ten aanzien van diens aannemer. Nochtans door onze eigen klant beoordeeld op het werk uitgevoerd door die derden waar we als architect niet de minste controle over hebben. We zijn meer dan ooit afhankelijk, ondanks onze zogenaamde onafhankelijkheid. De ironie.
Een oudere dame en haar dochter laten het dak van hun woning “renoveren”.
— Vincent Van Den Broecke (@blancoarchitect) September 26, 2022
Ondergedimensioneerd hout dus overmatige doorbuiging, spanten die niet tot op de buitenmuren dragen, kolommen die op de raveelconstructie afdragen, “tape”…
Ik word daar fysiek onwel van.#expertise pic.twitter.com/o1uzGJhVKn
De architect een vrije ondernemer?
Of kijken we even naar het succes van de sleutel-op-de-deur-formule en DBFM, beide formules de facto in strijd met de Architectenwet uit 1939 maar gedoogd omdat ze voldoen aan de vraag. Een vraag waarop de architect niet kan inspelen wegens die andere wettelijke beperking, de onverenigbaarheid met het beroep van aannemer. Maar maakt nét dat verbod ons niet opnieuw tot het kleine broertje van de bouwketen? En bewijzen beide formules - naast de steeds luidere roep naar complete ontzorging - dan niet dat de contouren van ons wettelijk speelveld hopeloos achterhaald zijn? De architect een vrije ondernemer? Ik vrees van niet.
In schril contrast daarmee de door Vlaanderen gefaciliteerde coaches en coördinatoren, makelaars en aannemers die wel een vrijer kader genieten en ongeremd kunnen ondernemen maar net daardoor ook onderhevig zijn aan willekeur, amateurisme en corruptie (excusez-moi le mot, maar het frauduleus failliet waarop aannemers zich ad infinitum kunnen beroepen kan ik helaas niet anders noemen).
Die scheeftrekking is niet langer aanvaardbaar, het moet anders. Maar hoe?
Niet blijven wegkijken
Ontdoen we de architecten van hun wettelijk keurslijf om hen - als meest en langst opgeleide partij in de bouwketen - ook vrij te laten ondernemen? Om de consument van A tot Z te mogen dienen? Van bijstand bij aankoop over ontwerp tot uitvoering?
Of pleiten we - tegen beter weten en het vrije Europese verkeer in - voor een stringenter wettelijk kader voor de andere partners in de bouwketen? IJveren we voor aansprakelijkheid voor wie het toekomt? Voor sancties op het verkeerde stedenbouwkundig advies van de makelaar en op de gevolgschade en herstelkost door onoordeelkundig isoleren op aangeven van de energiecoach? Maken we eindelijk een einde aan het frauduleus failliet van aannemers?
Laat ons het antwoord op al die vragen vooralsnog aan onze overheden en beleidsmakers laten, aan onze eigen Orde van Architecten en aan de respectievelijke beroepsorganisaties van makelaars en aannemers. En positief of negatief, elke reactie is waardevol, als er maar over gepraat wordt. Als er maar over nagedacht wordt. Als het de debatten maar beheerst.
Alles is welkom … Behalve blijven wegkijken en niets doen.
En moest men desondanks toch menen dat wijzigingen op korte termijn niet kunnen wegens een wet uit de vorige eeuw of de financiële - en dus politieke - slagkracht van deze of gene lobby, denk dan toch nog maar eens aan de gedupeerde die bij het OCMW moest gaan lenen om zijn pas gerenoveerd en geïsoleerd dak opnieuw te laten afbreken en herbouwen en daarvoor tot z’n 75ste een hypotheek zal moeten afbetalen omdat de “dakwerker” vorig jaar failliet ging en er met zijn spaargeld vandoor ging. Of het koppel dat een pand kocht op basis van de wilde dromen en schetsen van de makelaar, dromen die achteraf noch stedenbouwkundig noch financieel realistisch bleken. Zij zitten ermee, de makelaar ondertussen bezig met de volgende transactie.
Doe het dan tenminste voor die mensen. Want zij verdienen beter.
Vrije Tribune
NAV en Architectura.be willen een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat. Daarom geven we op onze websites een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers. Elke auteur schrijft in eigen naam. Wil je graag reageren op deze bijdrage via een opiniestuk, contacteer NAV dan via info@nav.be.