Credits: Silvie Bonne fotografie

Eind 2022 is een wetswijziging goedgekeurd die het fiscaal gunstregime van auteursrechten inperkt. Die nieuwe wet geldt voor inkomsten vanaf 1 januari 2023. Maar er zijn nog veel hangende of te verwachten betwistingen over inkomsten uit auteursrechten tot en met 31 december 2022. Die vallen onder de initiële wet, maar de taxatiediensten aanvaarden dit niet en sturen aanslagbiljetten. Wat nu…? Bezwaar indienen is de boodschap!

Fiscaal gunstregime voor auteursrechten tot eind 2022

Sinds 2008 geldt er in België een fiscaal gunstig regime voor inkomsten uit auteursrechten en naburige rechten door een natuurlijke persoon verkregen. Die inkomsten worden beschouwd als roerende inkomsten met een gunstig tarief van 15% en een gunstig kostenforfait waardoor de globale belastingdruk kan dalen tot amper 7,5%.

 

Volgens de wettekst (artikel 17, § 1, 5° WIB 92) die van toepassing is voor inkomsten tot en met 31 december 2022, gaat het om inkomsten verkregen uit de cessie of concessie van auteursrechten en naburige rechten, en van de wettelijke en verplichte licenties, bedoeld in boek XI van het Wetboek van economisch recht (W.E.R.) of in overeenkomstige bepalingen in het buitenlands recht.

Wat zijn de voorwaarden?

Boek XI van het W.E.R. gaat over de intellectuele eigendomsrechten. Het auteursrecht is er een onderdeel van en beoogt de bescherming van ‘werken van letterkunde en kunst’. Die notie ‘werken van letterkunde of kunst’ vindt haar oorsprong in de Conventie van Bern van 1971, waarnaar ook wordt verwezen in het W.E.R. De conventie heeft het onder andere over “alle voortbrengselen op het gebied van letterkunde, wetenschap en kunst, welke ook de wijze of de vorm van uitdrukking zij, zoals boeken, brochures en andere geschriften; voordrachten, toespraken, preken en andere werken van dien aard; (…); werken van teken-, schilder, bouw-, beeldbouw-, graveer- en lithografeerkunst; fotografische werken (…); tekeningen, schetsen en plastische werken, betrekking hebbende op de aardrijkskunde, de topografie, de bouwkunde of de wetenschappen (…); verzamelingen van werken (…) die door de keuze of de rangschikking van de stof een schepping van de geest vormen, worden als zodanig beschermd (…).”

 

Deze opsomming is niet limitatief. Mettertijd is dit begrip naar aanleiding van (Europese) rechtspraak geëvolueerd. Werken komen in aanmerking voor de auteursrechtelijke bescherming als ze beantwoorden aan 2 kernvoorwaarden:

1.         ze zijn in een concrete vorm uitgedrukt

2.         ze zijn origineel

Dit zijn de voorwaarden, en geen andere. De jarenlange en uitgebreide rulingpraktijk bevestigt dit.

Concrete vorm en orgineel: wat betekent dit?

De concrete vormgeving betekent dat het werk objectief waarneembaar is. Dit laat de auteur toe (geeft het recht) om het werk te verspreiden. Dit betekent dat louter ideeën of concepten dus niet volstaan.

 

De originaliteitsvoorwaarde houdt in dat het werk de persoonlijkheid van de auteurs weerspiegelt. Dat is het geval wanneer het werk is bepaald door keuzes van de auteur die hij of zij heeft kunnen maken uit verschillende mogelijkheden, en verder gaat dan enkel de invulling van technische voorschriften. Er is dus geen onderscheid tussen zwakke of sterke werken (anders dan bv. in het merkenrecht). Meerdere auteurs kunnen overigens hun eigen creatieve keuzes in een werk leggen en dus van de bescherming genieten, het co-auteurschap. Zodra er eigen creatieve keuzes zijn, is het werk origineel.

Credits: Silvie Bonne fotografie

De auteursrechtelijke bescherming ontstaat automatisch uit de creatie van het werk zelf, zodra de hierboven vermelde voorwaarden zijn vervuld. Er zijn geen verdere formaliteiten nodig. Dat is anders dan bij andere intellectuele rechten.

 

Uit de wetgeving, zoals die geldt voor de inkomsten tot en met 31 december 2022, volgt dan ook dat uiteenlopende werken in diverse sectoren onder de wettelijke bescherming van het auteursrecht vallen. Er zijn tal van precedenten in de rechtspraak en rulings. Bij architecten vallen daar bijv. plannen, tekeningen, maquettes, gebouwen onder. Bij  IT’ers gaat het om werken zoals computerprogramma’s, bedrijfsspecifieke software. Bij fotografen geldt het auteursrecht als een eigen invalshoek in de foto blijkt, …

 

 

Taxatieronde

Maar de taxatiediensten van verschillende provincies hebben - ondanks de vele gemotiveerde antwoorden op berichten van wijziging en wellicht op centrale instructie - bij kennisgevingen van beslissingen tot taxatie het standpunt aangehouden dat tal van werken geen auteursrechtelijke bescherming zouden genieten. De inkomsten zouden daarom als beroepsinkomsten (bezoldigingen) beschouwd worden, en worden dan belast aan het progressief tarief.

 

Ongegronde motivatie

De aanslagen worden doorgevoerd op grond van redenen die ingaan tegen de wet, de rechtspraak en de jarenlange rulingpraktijk. We geven een greep uit een aantal overwegingen van de administratie:

 

  • De website van de auteur die tijdelijk niet operationeel is. Dit belet vanzelfsprekend niet dat het werk in tal van andere mogelijke vormen concreet is uitgedrukt en waarneembaar is (folders, brochures, digitale bestanden, tekeningen, plannen, maquettes, tijdschriften, kranten, boeken, websites van klanten, enz.).
  • Het werk zou door de auteur moeten verspreid worden aan een breed publiek. Maar dit gaat in tegen de wet die het uitdrukkelijk heeft over het recht tot verspreiding op welke wijze ook. Het is dus geen verplichting volgens de wet.
  • Het werk zou niet nieuw zijn. Maar origineel betekent helemaal niet dat het werk nieuw moet zijn.
  • Het werk van architecten zou niet te vergelijken zijn met dat van Gaudi of Horta en daarom niet origineel zijn. Maar de originaliteitsvoorwaarde betekent niet dat het werk spectaculair of revolutionair moet zijn. De voorwaarde van originaliteit is voldaan zodra er creatieve keuzes gemaakt zijn. En dat is het geval bij architectenwerk, op die ene uitzondering na.
  • Het werk zou gebaseerd zijn op technische voorschriften en/of instructies van klanten. In die zin zou er geen ruimte voor creativiteit meer zijn. Maar het is enkel en alleen indien het werk louter teruggaat op voorschriften, en er dus geen enkele eigen creatieve keuze aan het werk ten grondslag ligt, dat er geen bescherming kan zijn. Uit de feiten en stukken blijkt doorgaans net het omgekeerde: het kader van voorschriften en/of instructies vormt net de aanleiding om doorgedreven en geïndividualiseerde creatieve keuzes te maken.
  • Als meerdere personen aan een werk hebben gewerkt, zou er geen persoonlijke stempel zijn. Maar het co-auteurschap (en dus bescherming van meerdere auteurs) is volgens de wet perfect mogelijk.
  • Op het werk is geen persoonlijke handtekening vermeld. Ook dit is geen argument, want aan de auteursrechtelijke bescherming zijn geen formaliteiten verbonden.

 

Vaak negeert de administratie de argumentatie van de belastingplichtige, terwijl die nochtans gebaseerd is op de wetgeving, rechtspraak en rulingpraktijk, én op de concrete feiten zoals die blijken uit stukken. De kennisgevingen zijn veelal een herneming van de berichten van wijziging. Het doet – naast het debat ten gronde - de vraag rijzen of de kennisgevingen wel voldoen aan de wettelijke motiveringsvereiste. Dit houdt in dat de administratie aan de belastingplichtige moet meedelen met welke van zijn of haar opmerkingen er geen rekening wordt gehouden en waarom.

 

Bezwaar indienen

Wat kan je hiertegen ondernemen? Je kan een bezwaarschrift indienen ten aanzien van deze aanslagen. We kunnen aannemen dat er in de bezwaarfase wel degelijk rekening zal worden gehouden met het toepasselijk wetgevend kader, met de rechtspraak, met de rulings van de Dienst Voorafgaande Beslissingen (onderdeel van de eigen FOD Financiën), en vooral met de concrete feiten zoals die blijken uit de stukken.

 

Daarbij kan je het best de creatieve keuzes beschrijven die aan de grondslag liggen van (een aantal illustratieve) projecten van de betrokken periode. Door te duiden welke keuzes je waarom hebt gemaakt, illustreer je immers het originele karakter van het werk. Daar kan de administratie niet omheen. In de bezwaarfase is er bovendien sowieso het hoorrecht waarin je het standpunt en de reële feiten/stukken op tafel kan leggen. Daarenboven kan je waar nodig de bemiddelingsdienst inschakelen.

 

Bezwaar indienen is dus een stevige opportuniteit, zeker omdat je de impact van de herkwalificatie van de inkomsten als beroepsinkomsten in plaats van als roerende inkomsten uit auteursrechten enorm voelt in je portemonnee.

Maak werk van een gemotiveerd bezwaarschrift na een aanvullende taxatie!

De gerichte controles inzake auteursrechten zijn eind 2022 in vele gevallen uitgemond in de vestiging van aanvullende taxaties. De taxaties zijn voor veel auteurs, waaronder ook heel wat architecten, het teleurstellende eindpunt van een dovemans-taxatieprocedure. Maar deze taxaties steunen vaak op overwegingen die indruisen tegen de wet zoals die gold tot en met 2022, tegen (Europese) rechtspraak, tegen vaststaande rulingpraktijk, en tegen de feiten en stukken. Daarom kan een gemotiveerd bezwaarschrift soelaas bieden voor alle hangende of komende betwistingen met betrekking tot de aanslagjaren tot en met aanslagjaar 2023.