Ruimtelijke ordening

Inschuifhuis: meer ruimtelijk rendement, aanpasbaar en klimaatbestendig

Wouter Polspoel (Palindroom/Architectura) • 1 februari 2023

Vorig jaar werd voor het eerst in ons land een niet-renoveerbare rijwoning vervangen door een in hout geprefabriceerd huis dat met een kraan tussen twee rijwoningen is geschoven. Dit ‘inschuifhuis’ zorgt voor meer ruimtelijk rendement. Het biedt twee bruikbare bouwlagen in plaats van één. En door het beperken van het bebouwde oppervlak is de tuinoppervlakte verdubbeld. De twee modules van het inschuifhuis zijn bovendien herbruikbaar. En de woning is aanpasbaar en klimaatbestendig.

Credits: Marc Sourbron

  • Datum: februari-mei 2021 (realisatie) 
  • Ligging: Edward Blaesstraat 51, 9050 Ledeberg (Gent) 
  • Opdrachtgever: Klara Malschaert 
  • Ontwerpteam: atelier rofu 
  • Aannemer: inhout 
  • Budget: 175.000 euro (incl. bouw, keuken, btw, erelonen en excl. schilderwerken)*, onderzoek met steun van de Koning Boudewijnstichting en de Provincie Oost-Vlaanderen 

 

Aan de initiële ontwikkeling van de Mobble, een onderzoeksproject van de UGent dat steun genoot van Vlaanderen Circulair, werkten naast de studenten van de UGent, inhout, Bast architects & engineers en Nikolaj De Meulder van atelier rofu ook Stategies and Leaders, Ecopuur en wooncoop mee. 

 

* Materiaalprijzen 2020 

Het verhaal van het inschuifhuis begint enkele jaren geleden met een oproep van LabLand. Die vzw ontwikkelt samen met experts én bewoners vernieuwende en betaalbare renovatiemodellen door onbenutte ruimte circulair te verbouwen. 

 

“Wij ontwikkelen verschillende concepten en projecten. Eén daarvan is het inschuifhuis”, vertelt Jan Van Loo, coördinator bij LabLand. “Onderzoeken tonen aan dat 80% van de mensen terugdeinst voor renoveren, ook al hebben ze er de middelen voor. Ze zien op tegen het werk en kunnen tijdens de werken vaak niet in hun woning blijven. Daarom lanceerden we in 2018 een oproep. We wilden mensen vinden voor wie houtskeletprefabbouw een oplossing zou bieden bij de vervangbouw van hun rijwoning. Dit project is daar als eerste uitgekomen.” 

Credits: Marc Sourbron

Ecologische en snelle vervanging van niet-renoveerbare woning 

Voor de bouw van het huis is de Mobble gebruikt. Dat is een geprefabriceerde module in houtskelet. De module ontstond als wedstrijdontwerp aan de UGent en werd gecommercialiseerd door inhout. “Het prototype en de eerste woningen die ermee gebouwd werden, waren vrijstaand. Maar je kan de module ook gebruiken om niet-renoveerbare woningen op een efficiënte én ecologische manier te vervangen”, aldus Van Loo. “En dat gaat sneller dan bij een traditionele verbouwing: in slechts enkele weken tijd omdat het meeste werk in het atelier gebeurt.”  

 

“Dat is het verschil met traditionele houtskeletbouw, waarbij nog veel handelingen op de werf gebeuren en je dus onderhevig bent aan weersomstandigheden”, vult Kristof de Jaegher van inhout aan. “Het slopen van de woning en het gieten van een nieuwe fundering namen een vijftal weken in beslag. Het inschuiven van het prefab houtskelethuis met een kraan gebeurde in enkele uren tijd. De afwerking van de woning duurde daarna nog enkele dagen. Het vergunningstraject verschilt overigens niet van dat van een traditioneel bouwproject.”  

Meer binnen- én buitenruimte  

Het inschuifhuis zorgt voor meer ruimtelijk rendement van het bestaande perceel. “De verouderde woning had een gelijkvloers niveau en een onhandige ruimte onder het zadeldak. Die is vervangen door twee bruikbare bouwlagen”, vertelt architect Nikolaj De Meulder. Bovendien is het huis minder diep en is er nu meer tuin. 

 

In cijfers:  

  • Van 59 m2 naar 61 m2 leefruimte 
  • Van 10,6 m2 koer naar 21 m2 tuin 

 

Extra troeven op het vlak van ruimtelijk rendement: 

  • De volwaardige ruimte onder het plat dak vergroot de ruimtelijke beleving. 
  • De twee modules van het inschuifhuis zijn herbruikbaar. De ruimte kan ook elders en daardoor langer renderen.  

Credits: Marc Sourbron

Aanpasbaarheid verlengt levensduur 

Er zijn zo veel mogelijk materialen gerecupereerd uit de gesloopte woning of uit andere sloopprojecten. Waar hergebruik niet kon, is er ingezet op gerecycleerde of ecologische materialen. Het inschuifhuis is ook een mooi voorbeeld van aanpasbaar bouwen. De Jaegher: “Alle binnenwanden zijn eenvoudig te verplaatsen, zonder daarbij schade aan te richten aan zowel de wanden als de woning. De achterwand van het inschuifhuis kan makkelijk worden weggehaald om de woning aan die kant nog uit te breiden. Dat moet de levensduur van de woning verlengen.”  

Klimaatbestendig bouwen 

“Klimaatbestendig bouwen betekent dat je een woning zo bouwt dat je ze ondanks de klimaatverandering toch relatief makkelijk koel kan houden in de zomer”, legt De Meulder uit. Hoe is dit bij het inschuifhuis aangepakt? “Door de aanleg van een tuin en een groendak. En binnenkort wordt er nog een pergola geplaatst die zal dienen als zonnewering.”  

 

“Er wordt gezegd dat massieve woningen makkelijker koel te houden zijn, maar dat idee is stilaan voorbijgestreefd. Dat is immers maar zo voor een paar dagen, terwijl we vaststellen dat hittegolven vandaag steeds langer duren. Dan moet een massief gebouw toch afgekoeld worden, en dat duurt langer dan bij een houtskeletbouw het geval is. Een houtskeletwoning heeft veel minder massa binnenin dan een bakstenen woning. Ze warmt daardoor sneller op en koelt sneller af.” 

Credits: Marc Sourbron

Milieubelasting beperken 

“Klimaatbestendig bouwen betekent daarnaast dat je er alles aan doet om de milieubelasting van de woning tot een minimum te beperken en de opwarming van de aarde probeert af te remmen.”  

Het inschuifhuis doet dat op verschillende manieren: 

 

  • De tuin en het groendak zorgen ervoor dat er waterinfiltratie kan plaatsvinden op een plek waar dat eerder niet kon.  
  • Hout capteert CO2 in plaats van het te veroorzaken.  
  • De duurzaamheid van een houtskelet zit ook in de aanpasbaarheid en demonteerbaarheid.  
  • Door ecologische materialen te gebruiken voor de afwerking én door de installatie van een warmtepomp en zonnepanelen is de woning heel energiezuinig. 

Geen rocket science  

Conclusie: ruimtelijk rendement hoeft niet te stoppen bij het creëren van meer vierkante meters woonoppervlak. Door aanpasbare binnenruimtes te voorzien, kan je een woning aanpassen aan veranderde noden en ruimte dus beter laten renderen. Dat is geen rocket science: een doordachte manier van ontwerpen en bouwen volstaat. Hetzelfde geldt voor klimaatadaptief bouwen. Ook jij kan hier dus mee een de slag!  

Dit artikel kadert in een reeks met inspiratieprojecten rond ruimtelijk rendement in samenwerking met Departement Omgeving. In deze reeks tonen we hoe de 10 kernkwaliteiten uit de strategische visie Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (2018) in de praktijk worden gebracht.

Nuttige links
Laat je inspireren door andere voorbeeldprojecten die inzetten op meer ruimtelijk rendement.

Met deze webpagina wil de Vlaamse overheid gebruikers inspirerende voorbeeldprojecten aanreiken in de zoektocht naar meer ruimtelijk rendement.