NAV standpunt

"Wanneer komt in Vlaanderen de architect aan zet?"

Studiedienst NAV • 28 april 2023

‘Architect aan Zet’. Zo heet het programma waarmee de stad Rotterdam vergunningsvrij (ver)bouwen in bepaalde gevallen mogelijk maakt. De stad vertrouwt op de expertise van goed opgeleide architecten. Wanneer volgt Vlaanderen?

Een vlotter vergunningstraject? Volgens de NAV-studiedienst hebben we vooral meer vertrouwen nodig. V.l.n.r.: juriste Eline Debast, ir.arch. Silvia De Nolf, arch. Wim Verschueren en arch. Melanie Vercruysse.

Dat we in een dichtbevolkte regio als Vlaanderen zorgvuldig moeten omspringen met ruimte is vanzelfsprekend. Tegelijk blijft de druk op het gebouwenpark toenemen. De doelstelling van de bouwshift om tegen 2040 geen extra open ruimte meer aan te snijden, stelt ons voor uitdagingen én noopt ons tot keuzes. We moeten méér doen met de beschikbare ruimte. Op een kwalitatieve manier verdichten in de kernen is volgens experten de oplossing. Anders, slimmer en vaak ook hoger bouwen is de manier om meer woongelegenheden te voorzien op een beperkte oppervlakte.

 

Meer durf en initiatief

Toch loopt dit proces dikwijls spaak door de complexe en gebrekkige regelgeving, het ontbreken van een eenduidige ruimtelijke visie, het stevige kostenplaatje dat aan de bouwshift vasthangt en de NIMBY-protesten die zowat elk groot verdichtingsproject lamleggen. Als we niet ter plaatse willen blijven trappelen, hebben we meer durf én initiatief nodig.

 

Hoe kunnen we positieve projecten binnen kernen vlotter realiseren? Op zoek naar antwoorden namen we een kijkje over de grens, bij onze noorderburen. In Rotterdam is in september 2020 een interessant initiatief gestart: Architect aan Zet (AAZ). AAZ maakt vergunningsvrij bouwen en verbouwen in Rotterdam mogelijk. Zo kunnen bepaalde bouwinitiatieven sneller gerealiseerd worden. Het gaat om projecten die passen binnen het bestemmingsplan en die een laag ruimtelijk en bouwtechnisch risicoprofiel hebben, bijvoorbeeld eengezinswoningen (max. twee stuks) en uitbreidingen met een beperkte omvang die niet in het centrum van de stad liggen waar er onder meer beschermde stadsgezichten zijn.

 

Vergunningsvrij (ver)bouwen

Wanneer een opdrachtgever bij zo’n project een geaccrediteerd architect inschakelt, is een bouwvergunning niet langer nodig. Een melding aan de stad en het informeren van de omwonenden volstaan. De geaccrediteerde architect heeft minstens vijf jaar ervaring en volgde twee bijkomende cursussen, één rond de algemene bouwregelgeving en één waarin de ruimtelijke visie van de stad centraal staat. De architect is zo voldoende gewapend om de kwaliteitscheck, die de stadsdienst normaal doet, zélf te doen en kan een beroep doen op een second opinion van een collega-architect.

 

AAZ geeft architecten niet enkel meer vertrouwen, maar ook meer flexibiliteit. Traditioneel vraagt de opdrachtgever eerst een vergunning en komt pas daarna bijvoorbeeld een aannemer in beeld. Wanneer sommige aspecten dan anders moeten of duurder uitvallen, moeten architecten de plannen aanpassen en klopt de oorspronkelijke vergunningsaanvraag niet meer. Dat probleem is er bij de vergunningsvrije projecten niet meer.

 

Architect aan zet

Het doel van AAZ is om de efficiëntie van het bouwproces te verhogen. De snellere procedure bespaart niet enkel de opdrachtgevers en de architecten tijd én geld, maar het ontlast ook de vergunningverlenende stadsdienst. Er komt tijd vrij om een duidelijke visie te ontwikkelen, om burgers te informeren over de noodzaak en positieve kanten van kwalitatieve verdichtingsprojecten en vooral om complexere dossiers sneller te behandelen.

 

De evaluatie van het project is momenteel volop aan de gang, maar de eerste bevindingen zijn positief. Met meer ruimte voor creatieve oplossingen, meer vertrouwen in de ontwerpkracht van architecten en in hun verantwoordelijkheidszin kunnen we belangrijke stappen zetten om de bouwshift ook daadwerkelijk te realiseren.

 

Wanneer komt in Vlaanderen de architect aan zet? Met NAV volgen we dit dossier nauwgezet op.