Agrotopia in Roeselare is een unieke serre die opgetrokken is bovenop het dak van de groente- en fruitveiling REO. De dakserre wordt gebruikt door Inagro, dat er hoogtechnologisch onderzoek naar tuinbouw verricht. Het project is een mooi voorbeeld van ruimtelijk rendement. Door de bouw op een tot dan onbenut dakoppervlak moest geen nieuwe bouwgrond aangeboord worden. En verticale teelt zorgt ervoor dat de beschikbare oppervlakte maximaal gebruikt wordt.

Credits: Marc Sourbron

  • Datum van oplevering: eind 2021
  • Ligging: Oostnieuwkerksesteenweg 130, 8800 Roeselare
  • Opdrachtgever: Inagro en REO
  • Architectuur: META architectuurbureau en van Bergen Kolpa Architecten
  • Studiebureaus: Wageningen UR Glastuinbouw (teelttechniek), Tractebel Engineering (stabiliteit en technieken) en Smiemans (serrebouw).
  • Aannemer: Persyn nv en Deforche Construct nv

Agrotopia is goed voor twee Europese primeurs. Het is het grootste gebouw op een dak voor onderzoek naar stedelijke voedselproductie in Europa en voor het eerst zorgen gefacetteerde glazen gevels niet alleen voor een bijzondere uitstraling maar ook voor zonwering.

Credits: Marc Sourbron

Stadslandbouw in dakserre

Het project brengt de voedselproductie terug naar de stad. “Voedsel hoort thuis in de stad. Het kan helpen om onze steden gezond en groen te maken”, stelt architect Jago van Bergen. “Daarom is het zo belangrijk om die kennis te delen in publieke gebouwen, die voedsel terug in het hart van de stad brengen.” In Agrotopia kan het brede publiek kennismaken met stadslandbouw.

 

De serre brengt landbouw niet alleen terug naar de stad, ze gaat ook een circulaire symbiose aan met haar directe omgeving. “De restwarmte van de afvalverbrandingsoven Mirom en van de warmtekrachtkoppeling van de REO zal de serre verwarmen tijdens de wintermaanden. Ook het hemelwater wordt gerecupereerd voor de aanmaak van de voedingsoplossing voor de gewassen”, vertelt Mia Demeulemeester, directeur van Inagro.

Intensiever gebruik van de ruimte door meerlagenteelt

Inagro wil het ruimtelijke rendement van Agrotopia nog intensifiëren door er in te zetten op meerlagenteelt. Daarbij wordt de oppervlakte in een ruimte zoals het woord doet vermoeden maximaal benut door niet enkel op de grond maar ook daarboven te telen.

 

In Agrotopia is ook sprake van gedeeld en meervoudig ruimtegebruik. Er vinden met teelt, onderzoek en geleide en educatieve bezoeken verschillende activiteiten plaats in dezelfde ruimte en Agrotopia kent met zijn werknemers en de bezoekers ook meerdere gebruikers.

 

Doordat Agrotopia in de winter verwarmd wordt met restwarmte van de afvalverbrandingsoven Mirom en van de warmtekrachtkoppeling van de REO Veiling, draagt het project ook bij aan meer energiezuinigheid. Omdat Agrotopia een voorbeeld is van gestapeld bouwen, is er ook een oppervlak minder waarlangs warmteverliezen optreden. Onder de vloer zit immers het geïsoleerde dak van de REO-veiling. Ook op die manier wordt de energievraag beperkt.

Credits: Marc Sourbron

Efficiënter benutten van dakoppervlak

Het benutten van dakoppervlakken van industriegebouwen biedt perspectieven om ruimtelijk efficiënter te gaan bouwen. Toch zijn er een aantal zaken waarmee rekening moet gehouden worden. “Een dakvlak benutten is niet vanzelfsprekend”, zegt Niklaas Deboutte van META architectuurbureau. “Allereerst moet de onderliggende constructie het kunnen dragen. Bij Agrotopia hadden wij het grote voordeel dat het dak van de REO-veiling al op een constructie voorzien was. En dan nog zijn er op het vlak van stabiliteit wel wat uitdagingen geweest. Het was onze ambitie om zoveel mogelijk van het programma op het dak te realiseren, maar het is een constante evaluatie geweest van wat het dak al dan niet kon dragen. Er is ook de impact op omwonenden, maar precies daarom is een dakconstructie makkelijker te realiseren in industriegebieden.”

De gouden tip: als zich een kans voordoet om gebouw en dakconstructie in één beweging te bouwen, doe het dan ook. “We zien veel potentieel in dakserres voor lokale voedselproductie, al moet een serre een zekere schaal hebben om rendabel te zijn. Partnerschappen aangaan bij de ontwikkeling van nieuwe industriegebieden kan een grote stap vooruit betekenen.” 

Dit artikel kadert in een reeks met inspiratieprojecten rond ruimtelijk rendement in samenwerking met Departement Omgeving. In deze reeks tonen we hoe de 10 kernkwaliteiten uit de strategische visie Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (2018) in de praktijk worden gebracht.

Nuttige links
Documenten

terug naar overzicht