Vrije Tribune
"Moeten er nog stagiairs zijn?"
Arch. Naomi Van Campenhout, atelier_n • 5 januari 2024
De afgelopen maanden is er heel wat stof opgewaaid in onze sector. De lage verloning van stagiairs werd aan de kaak gesteld en al snel breidden de discussies zich uit naar de lage verloning in onze sector in het algemeen. Achter die discussies schuilt een complex verhaal waarin zowel de wedstrijdcultuur, het architectuuronderwijs en het ondernemerschap van architectenbureaus een rol spelen. Kortom: een kluwen waarin alles met elkaar verbonden is en alle betrokken partijen naar elkaar wijzen.
We blijven zoeken naar de juiste sleutel, maar zien over het hoofd dat we ook een andere deur kunnen proberen. Vandaar deze kritische maar terechte vraag: moeten er eigenlijk nog stagiairs zijn?
Stage lopen is nodig om op de tabel te kunnen worden ingeschreven en daden van architectuur te mogen stellen. Dit is ter bescherming van de consument, in essentie een aansprakelijkheidskwestie. Vroeger was een eigen praktijk opstarten de normale gang van zaken, maar vandaag leven we in een andere realiteit: na hun stage blijven de meeste architecten werken voor een kantoor. Een deel daarvan werkt daarnaast nog aan eigen projecten om een extra bron van inkomsten aan te boren. De erelonen die ze daarvoor aanrekenen zijn quasi nooit onderbouwd met een kostenanalyse, aangezien ze het gros van hun inkomen verdienen met hun vaste job. Zo ontstaat natuurlijk een vorm van oneerlijke prijsconcurrentie. En dan is er nog een derde groep: de minderheid die kiest voor het ondernemerschap en het uitbouwen van een eigen kantoor.
Meerwaarde of last?
Voor de grote groep architecten die geen eigen kantoor wil starten is de stage veeleer een last dan een meerwaarde. Het is een periode van lage verloning en een opgedrongen zelfstandigenstatuut: twee zaken die ze moeilijk van zich weten af te schudden eens de stage afloopt. Mocht deze groep niet meer gebonden zijn aan een stage, dan zouden we vanzelf meer ‘echte’ medewerkers krijgen. Lees: mensen die met een bediendencontract aan hun carrière beginnen. Dat statuut zou een verplichting zijn aangezien het onmogelijk is om zonder stage als zelfstandig architect aan de slag te gaan. De noodzakelijke praktijkervaring? Die doen ze op in het werkveld. En de eindverantwoordelijkheid? Die ligt bij het kantoor waar ze voor werken. Voor de hele sector zou dit minder uitstroom, een duurzamer personeelsbeleid en meer kennisopbouw betekenen.
"De praktijkervaring? Die doe je op in het werkveld. En de eindverantwoordelijkheid? Die ligt bij het kantoor."
Architecten die ’s avonds en in het weekend aan eigen projecten werken, doen dit vaak omdat ze als zelfstandige geen flexijob kunnen doen. Ook voor hen zou het wegvallen van de stage en het aan de slag gaan als medewerker dus interessant kunnen zijn. Extraatje voor de sector: minder versnippering en minder concurrentie.
Stage voor ondernemers in spe
Voor de laatste groep blijft de stage wel bestaan. Dan heb ik het over alle architecten die de eindverantwoordelijkheid voor een project willen opnemen: architecten die aan eigen projecten willen werken of een eigen kantoor willen uitbouwen, net als de medewerkers die willen doorgroeien tot vennoot in een kantoor of die in een kantoor projecthoudend architect willen zijn. Voor hen moet de stage de toegang tot het beroep controleren. Een inhoudelijke uitbreiding met elementen die echt van belang zijn voor dit type architect dringt zich dan wel op. Denk aan ondernemerschap, management, aansprakelijkheden, … Ook de vorm dient dan te worden herbekeken: aangetoonde beroepservaring en opleidingen kunnen onderdelen worden van de stage.
Zo professionaliseren we de hele sector en wordt de tabel een kwalitatieve lijst waarop de consument effectief kan nagaan welke architecten beschikbaar zijn voor welk type projecten.
Reageren?
Met NAV willen we een open debat stimuleren. Wil je via onze kanalen reageren met een opiniestuk, open brief, … ? Bezorg ons dan jouw bijdrage via info@nav.be