Architectuur

Verheven houtbouw als tijdelijk verblijf

Arnaud Tandt • 7 maart 2017

Wat maakt een weekendhuis? Wat onderscheidt het van elke andere woning? Het jonge architectenbureau GAFPA verbeeldde op een terrein in Wachtebeke wat een weekendhuis zou kunnen zijn. Het project leverde hen een speciale vermelding op tijdens de Belgian Building Awards. Het weekendhuis is exemplarisch voor een eigenzinnig oeuvre dat varieert van ensceneringen van tentoonstellingen tot landschappelijke projecten.

De opdrachtgevers, die in een appartement in de Gentse binnenstad wonen, zochten een toevluchtsoord weg van het jachtige leven. GAFPA distilleerde uit deze wens een – in een aantal opzichten – “tijdelijk verblijf” op een boogscheut van hun thuisstad.

 

TIJDELIJK VERBLIJF (1)

 

Het weekendhuis geeft zijn bewoners de kans om te ontsnappen aan het dagelijkse leven. In die zin heeft het lak aan een representatieve zijde, gezien er geen bezoekers verwelkomd dienen te worden. Het weekendhuis keert zich af van de weg en richt zich resoluut op het aangrenzende landbouwgebied. De toegang zit verscholen achter een haag. De voordeur wordt afgeschermd door een strekmetalen luik, net zoals de ramen van de slaapkamers. Die kant, gericht op de buren, kan volledig gesloten worden in de periodes dat het huis niet bewoond wordt. Geopend vormen de luiken vinnen die de kamers privacy geven tegenover de straat.

 

VERHOUDING TOT NATUUR

 

Het gebouw is opgetild ten opzichte van het maaiveld. Vanuit de verheven positie kijk je over de gele Forsythiastruiken heen naar de Moervaart. De binnenruimtes zijn geordend volgens een ongelijkbenige U-vorm. Aan elk uiteinde van die U-vorm bevindt zich een leefruimte met een overdekte buitenruimte. De glazen wig tussen de leefruimtes verbindt, maar zorgt ook voor afscheiding. In deze nauwe patio is een open betonnen waterput half onder het volume geschoven, een struik kronkelt zicht een weg naar de open ruimte. De tuin gaat over in het landschap. Een speciaal uitgezochte boom werd zo ingeplant dat zijn kruin schaduwen werpt op de glazen gevel tijdens de zomermaanden. Onderaan de stam ligt een rotsblok. Tegen de woning aan dienen andere forse exemplaren als stapstenen om op het niveau van de woning of het terras te geraken.

 

TIJDELIJK VERBLIJF (2)

 

Bij een weekendhuis dienen de slaapkamers niet zo groot te zijn. Ze zijn hier dan ook opzettelijk klein bemeten. Veel meer dan een enkel bed past er niet in. De kast maakt deel uit van de wand die de kamers scheidt van de gang. Als de schuifdeuren openstaan, nemen de kamers meteen de ruimte van de gang erbij. Dichtgeschoven worden de kasten aan de binnenzijde toegankelijk. De leefruimtes zijn groter, de eetruimte is met haar dubbele hoogte zelfs royaal te noemen. Tussen kookgedeelte en eetruimte staat een stalen wenteltrap die toegang geeft tot de mezzanine met de slaapplek voor de ouders. Op plan lijkt de tussenafstand tot het aanrecht eerder krap, in werkelijkheid zorgt dit voor de nodige buffer tussen koken en eten. De frictie vergroot de belevingswaarde van de ruimte.

 

TIJDELIJK VERBLIJF (3)

 

De woning staat als een moderne paalwoning bovenop T-vormige keermuurelementen. In zijn lichtheid lijkt het slechts tijdelijk neergepoot. Het houten volume kan er zo weer af, de betonnen sokkels kunnen uitgegraven worden, waarna het helmachtige gras de plek kan heroveren. De constructie is opgebouwd volgens een raster van 2,40m. In de gevel wordt elk travee afgeboord met een aluminium profiel. De terugkerende stalen elementen van profielen, strekmetalen rooster en binnentrap zijn in hetzelfde donkergroen gelakt. De invulling bestaat uit houten plaatmateriaal, met een subtiele groene waas omwille van hun impregnatie, afgewisseld met strekmetalen roosters voor de ramen. Ter hoogte van de leefruimtes zit het glas vervat in het aluminium frame. De overkapping van de terrassen lijkt ondersteund te worden door dezelfde fragiele structuur. In werkelijkheid houden I-profielen bovenop het dak deze uitkragingen op. Ze zitten vernuftig verstopt in het dak, dat deels een groendak is.

 

De in onze contreien nog vrij nieuwe technieken van houtskeletbouw werden bij deze lage energiewoning doordacht toegepast. Zowel binnen- als buitenkant van de wanden zijn bekleed met houten plaatmateriaal. De isolatie is met ingeblazen papiervlokken in de wanden en 3-dubbelglas geoptimaliseerd. De vloer in gepolierde chape oogt niet alleen mooi bij het hout, maar zorgt ook voor de nodige massa (samen met het groendak) om de thermische inertie van het gebouw te verhogen.

 

VERHOUDING TOT ARCHITECTUUR

 

De manier waarop deze houten woning vrij rust op de betonnen vlakken doet denken aan de traditionele Japanse architectuur. Dit wordt nog versterkt door de stapstenen die toegang geven tot de verheven terrassen, op zichzelf bijna een allusie op de engawa, de overdekte Japanse veranda. Het ontwerp van het weekendhuis richt zijn blik echter duidelijk op Westerse experimenten met lichte constructies uit standaardelementen zoals de eigen woningen van Jean Prouvé en het echtpaar Eames. Los van mogelijke referenties is deze woning een geslaagde oefening in het gevoelig omgaan met programma en omgeving.

Bronnen
  • DIMENSION 36