Circulair (ver)bouwen heeft een grote impact op het beroep van de architect. Het behelst dat je in ontwerp de volledige levenscyclus van een gebouw in beschouwing neemt, ook lang na de oplevering en zelfs voorbij de afbraak. Dat impliceert andere samenwerkingsvormen met bouwpartners, een verdere professionalisering van die bouwpartners, een resem nieuwe experts, nieuwe bouwmaterialen en –methodieken met andere marktwaardering, nieuwe businessmodellen, een kluwen van (gedeelde en vaak uitgestelde) verantwoordelijkheden en uitdagingen in logistiek en attestering.
Geen automatische uitbreiding van kerntaak
Met een werkgroep van geëngageerde architecten, pioniers in duurzame en circulaire bouwtechnieken uit zowel kleine als grote kantoren, onderzoekt NAV hoe we het beroep van architect kunnen heruitvinden zodat circulair (ver)bouwen in de praktijk haalbaar wordt. Zo zijn we ervan overtuigd dat de complexiteit van het circulaire bouwproces vraagt om een bouwregisseur die er, vanuit een neutrale positie, op toeziet dat de gestelde kwaliteitseisen gewaarborgd worden.
Dat architecten vandaag de meest geschikte partners zijn om deze rol te vervullen, staat buiten kijf. Vanuit hun deontologie en breed maatschappelijk denken zijn architecten in staat om overzicht te bewaren, bouwpartners te verbinden, kwaliteit te bewaken en erop toe te zien dat het ontwerp en de circulaire ambities gerealiseerd worden. Afstemming en open samenwerking met verschillende gespecialiseerde bouwpartners in een vroeg stadium is hierbij noodzakelijk.
Tegelijk vinden we dat die regierol niet zonder meer aan architecten opgelegd of opgedrongen mag worden. Architecten zouden zich tot circulair bouwregisseur moeten kunnen bijscholen, maar het mag geen automatische uitbreiding van hun kerntaak zijn én er moet een gepaste verloning tegenover staan.
Impact op verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid
Met de werkgroep denkt NAV eveneens na over de impact van circulair (ver)bouwen op de verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden in de bouw. Omdat bij circulair bouwen ambitie, ontwerp, productie, uitvoering, materialenbeheer en onderhoud onlosmakelijk met elkaar verbonden blijven, bieden de klassieke samenwerkingsverbanden, -verhoudingen en contracten niet langer het juiste (juridische) kader. Er is dus nood aan een alternatief.
Circulair bouwen betekent daarom een nieuw kader, nieuwe wetgeving met nieuwe actoren en rollen in het bouwproces. Duidelijke doelstellingen en een heldere communicatie van de overheid naar opdrachtgevers en een maximale integratie van en afstemming met andere beleidsdoelstellingen, zoals energie en water, zijn voor NAV een must.