In solidum-aansprakelijkheid bij aannemer en architect

Volgens Cassatie 15 februari 1974; Cassatie 2 oktober 1992 kunnen de aannemer en de architect in solidum aansprakelijk worden gesteld wanneer “een schade haar oorsprong vindt in de samenlopende fouten van verscheidene personen en wanneer zonder de fout van een van hen de fouten van ieder van de anderen niet zouden hebben volstaan om de schade te veroorzaken.”

De rechter kan de architect alleen medeaansprakelijk stellen voor de fouten van andere bouwpartners wanneer er samenlopende, maar onderscheiden fouten van verschillende bouwpartners zijn.

Dat is het geval:

wanneer een enkele schade wordt veroorzaakt door verschillende fouten van verschillende bouwpartners;
en wanneer elke fout noodzakelijk heeft bijgedragen tot de schade zoals ze zich heeft voorgedaan. Zonder de fout van elkeen, zou de schade zich niet op die wijze hebben voorgedaan.

De in solidum-aansprakelijkheid van de architect veronderstelt dus altijd een fout van de architect zelf die mede de schade veroorzaakt, samen met andere fouten van andere actoren.

Tussen de aannemer en de architect bestaan wederzijdse verplichtingen. Rechtbank Brussel 18 oktober 2002: “Bij het uitvoeren van hun gemeenschappelijk werk dat bestaat in het optrekken van een gebouw zijn de architect en de aannemer gehouden tot een loyale samenwerking. Het stilzwijgen van de aannemer ten aanzien van een fout inzake ontwerp, advies of controle van de architect, terwijl hij in staat is ze binnen de perken van zijn beroepsbekwaamheid op te vangen, vereist dat ze in solidum worden veroordeeld.”

Enkele voorbeelden van in solidum-gehoudenheid

Onvoldoende dakhelling en dakbedekking niet waterdicht: de aannemer heeft het werk slecht uitgevoerd, de architect heeft niet gecontroleerd (Rechtbank Brussel 8 mei 1957).
Slechte materiaalkeuze door aannemer, de architect heeft onvoldoende gecontroleerd.
De bouwheer heeft te veel betaald aan de aannemer door een slecht nazicht van de architect (Cassatie 1 maart 1988).
De architect begaat een conceptiefout en de gespecialiseerde aannemer heeft hem daarvoor niet verwittigd (Cassatie 9 april 1970).

Verdeling van de schadelast en de aansprakelijkheid

Factoren die kunnen leiden tot een verdeling van de schadelast zijn een foutieve gedraging van het slachtoffer en/of een foutieve gedraging van een derde. De verdeling van de aansprakelijkheid gebeurt volgens Cassatie 1 februari 1994; Cassatie 5 oktober 1995 volgens een dubbel criterium:

op basis van de ernst van de respectievelijke fouten;
op basis van de invloed van de fouten op de totstandkoming van de schade.

In de praktijk zal de feitenrechter soeverein oordelen, met eventueel een formele controle door het Hof van Cassatie.

Wat zijn de gevolgen?

De bouwheer kan ofwel de architect ofwel de aannemer aanspreken voor de betaling van de volledige schadevergoeding.
Intern wordt de aansprakelijkheid verdeeld volgens de eigen fout van de architect en de aannemer. Een tip: vraag een gerechtsdeskundige om ieders aandeel te bepalen.
Degene die de bouwheer volledig heeft vergoed, kan regres uitoefenen op de andere.