Nieuw Omgevingsvergunnings-decreet zorgt voor tijdwinst en eenvoud

Belangrijk: in dit artikel gaan we kort in op de krijtlijnen van het Omgevingsvergunningsdecreet en het bijhorende uitvoeringsbesluit. Mogelijk worden er nog details van het uitvoeringsbesluit aangepast. We duiden ook de verwachte timing van de inwerkingtreding, gezien hierover nog veel onduidelijkheid heerst bij architecten. Later zullen we meer gedetailleerd ingaan op de regeling en de uitzonderingen.

Omgevingsvergunningsdecreet van 17 mei 2024

In mei zette het Vlaams Parlement het licht op groen voor het Omgevingsvergunningsdecreet. Om dit decreet te kunnen uitvoeren, keurde de Vlaamse Regering op 7 juni het Omgevingsvergunningenbesluit goed. Dit besluit regelt twee nieuwe procedures die tot een vlotter vergunningsproces moeten leiden.

• Modulaire omgevingsvergunningsprocedure: één basisprocedure
  Om een omgevingsvergunning te bekomen in Vlaanderen bestaan er vandaag vijf verschillende procedures, ieder met een andere beslissingstermijn variërend tussen 60 en 180 dagen. In de plaats komt er één modulaire basisprocedure.
• Omgevingsbesluit: vereenvoudigde planwijziging
  Dit is een instrument om ruimtelijke impulsprojecten, werken van algemeen belang en werken inzake bedrijvigheid versneld te realiseren.

Wat houden deze wetswijzigingen concreet in? En wat is de verwachte datum van inwerkingtreding?

Wat wijzigt er?

Eén basisprocedure

Bij vergunningsaanvragen komt er één modulaire basisprocedure van 60 dagen met flexibiliteit voor bijsturingen.

Wanneer een aanvraag gewijzigd wordt of een specifieke aard heeft, komen daar 60 dagen bij. Met de mogelijkheid tot bijsturen wordt vermeden dat aanvragers bij elke wijziging van de aanvraag volledig moeten herbeginnen.

De administratie moet wijzigingsverzoeken niet meer goed- of afkeuren. Je kunt in principe steeds aanvullingen aanbrengen. De enige beperking is dat de aanvrager het volledig verloop van het openbaar onderzoek moet afwachten om een wijziging aan te brengen, zodat die wijziging onmiddellijk met alle standpunten kan rekening houden. De behandelingstermijn zal na elke aanpassing telkens verlengen.

Met deze aanpassing kunnen aanvragers sneller schakelen en kunnen de betrokken partijen oplossingsgericht werken.

Ondernemers of organisaties die een afwijking willen op de VLAREM-milieuvoorwaarden, zoals geluidsnormen voor lawaaisporten of afstandsregels rond industrie, moesten een procedure van 180 dagen doorlopen. Deze procedure wordt versneld naar 120 dagen. De procedure gebeurt niet meer afzonderlijk, maar is één module die de aanvragers toevoegen aan hun basisprocedure.

Vereenvoudigde planwijziging

Voor projecten waarvoor ook een beperkte planwijziging vereist is en niet enkel een vergunning, moest voorheen telkens een nieuw RUP (ruimtelijk uitvoeringsplan) opgesteld worden.

Deze regeling wordt vervangen door het nieuw Omgevingsbesluit waarvan de behandeling slechts 180 dagen mag innemen.

Drie categorieën van projecten kunnen gerealiseerd worden onder het Omgevingsbesluit:

• Ruimtelijke impulsprojecten: wijzigingen die zorgen voor verdichting en versterking van dorpskernen in functie van de bouwshift.
• Werken van algemeen belang zoals fietspaden, rioleringen en wegenwerken.
• Werken inzake bedrijvigheid: beperkte ontwikkelingen aan bestaande bedrijven.

Voor deze projecten kun je straks een vereenvoudigd bestemmingsplan indienen ("rood" = woongebied; "blauw" = algemeen belang; "paars" = industriegebied). Hiervoor moeten er geen specifieke stedenbouwkundige voorschriften worden opgemaakt. De standaardvoorschriften zijn automatisch van toepassing.

Belangrijk is dat er geen administratieve beroepsmogelijkheid meer is tegen deze planwijzigingen. Dit betekent dat een beroep zich onmiddellijk zal richten tot de Raad voor Vergunningsbetwistingen en niet meer tot een bestuursorgaan zoals de bestendige deputatie.

Wanneer treedt dit in werking?

Algemene regel: één jaar na publicatie

Op 7 juni keurde de Vlaamse Regering principieel het Omgevingsvergunningenbesluit goed dat de modulaire omgevingsvergunningsprocedure (= één basisprocedure) en het Omgevingsbesluit (= vereenvoudigde planwijziging) verder uitwerkt. Verschillende instanties, zoals de Gegevensbeschermingsautoriteit en de VVSG, moeten wel nog hun advies geven.

Momenteel is voorzien dat het Omgevingsvergunningsdecreet en het bijhorende Omgevingsvergunningenbesluit in werking treden een jaar na de publicatie van dat laatste in het Staatsblad (voorlopig is die publicatie dus nog niet gebeurd).

Let wel: de Vlaams minister van Omgeving kan de datum van inwerkingtreding vervroegen en een fasering invoeren.

Uitzonderingen

Bepaalde onderdelen treden vroeger of later in werking. We sommen de uitzonderingen op en zullen die in een later artikel verder toelichten.

• Het Stikstofdecreet van 26 januari 2024 is al in werking sinds 23 februari 2024. De bepalingen daarvan die reeds werden ingevoegd in het bestaand Omgevingsvergunningsdecreet worden nu ook in het nieuw Omgevingsvergunningsdecreet overgenomen. Alleen worden deze bepalingen wat herschikt in functie van de nieuwe modulaire procedure. Ze treden in werking tien dagen na de publicatie van het nieuw Omgevingsvergunningsdecreet in het Staatsblad.
• En dan zijn er nog een reeks wijzigingen waarvoor de overheid geen aanpassingen moet doen aan het Omgevingsloket. Deze artikelen gaan in werking tien dagen na de publicatie van het Omgevingsvergunningsbesluit (in plaats van een jaar).
  • Technische aanpassingen (art. 4, 5, 6 en 7, 97, 200)
  • Wijzigingen m.b.t. projectvergadering (art. 8.2°, 3° en 5°)
  • Wijzigingen m.b.t. omgevingsambtenaren (art. 10-11)
  • Bepalingen inzake gegevensverwerking (art. 16-20)
  • Optimalisaties in het opvragen van informatie (art. 21)
  • Mogelijkheden voor het afleveren van een vergunning van bepaalde duur (art. 91)
  • Optimalisaties bij het opleggen van voorwaarden inzake monitoring (art. 98)
  • Optimalisatie inzake meldingen (art. 168)
  • Opheffing omzettingsprocedure (art. 173)
• Tot slot wordt ook nog een uitzondering gemaakt voor twee specifieke artikels die een “beperkte” informatica-aanpassing vereisen van de overheid. Die treden in werking op 8 april 2025.
  • Bevoegdheid indien een project op het grondgebied van twee of meer gemeenten ligt (art. 166)
  • Melding door de overheid i.v.m. de regularisatie van een vergunning (art. 169)

Decreet niet retro-actief van toepassing

Het Omgevingsvergunningsdecreet stelt dat vergunningsaanvragen die zijn ingediend of initiatieven die zijn opgestart vóór de datum van de inwerkingtreding, behandeld worden volgens de ‘oude’ regelgeving.

Hetzelfde geldt voor meldingen die zijn verricht voor de datum van inwerkingtreding van dit decreet.

Kun je nog volgen?

Het is een tikje ironisch. Het nieuwe decreet moet voor een vlotter en minder complex vergunningsproces zorgen. Toch is het – zelfs voor juristen – een huzarenstukje om uit te vlooien wanneer de verschillende artikelen precies in werking treden.

Daarom volgen we dit dossier voor jou op de voet. We brengen je tijdig op de hoogte over de inhoudelijke details en data van inwerkingtreding.