Wat gaat voortaan vlotter?
Isoleren van gevels en daken
Eindelijk is het isoleren van gevels en daken vrijgesteld van vergunning! Het was onbegrijpelijk dat je een vergunning nodig had voor iets met zo’n beperkte ruimtelijke impact. De Vlaamse Regering zag in dat ze iets moest doen om haar energiedoelstelling te behalen die tegen 2050 alle woningen en appartementen minstens even energiezuinig wil maken als een energetisch performante nieuwbouwwoning van 2017.
Let wel, dit geldt enkel als de isolatie en de afwerking samen maximaal 26 cm breed is en als de isolatie niet voorbij de rooilijn komt.
Wanneer de isolatie voorbij de rooilijn komt, is nog steeds een vergunningsaanvraag nodig omdat de overheid de impact op het openbaar domein wil inschatten. Het voetpad moet immers voldoende breed blijven.
Er kan dus wel isolatie geplaatst worden over een perceelsgrens van een buur. Hier geldt het advies: goede afspraken maken goede vrienden.
Kijk zeker naar de kanttekeningen over erfgoed verderop in dit artikel.
Koelen en verwarmen
Steeds vaker koelen en verwarmen we met warmtepompen en airco’s. Deze toestellen moeten een plaats krijgen in of rondom de woning. Via de NAV-helpdesk hoorden we regelmatig over discussies met gemeenten of buren over de meest geschikte plaats. De buur wou de airco of warmtepomp vooral zo ver mogelijk van zijn perceelsgrens om geen hinder te ervaren (zicht en geluid). De gemeente waakte eerder over de visuele impact op het straatbeeld.
Het nieuwe vrijstellingenbesluit brengt meer duidelijkheid. Als je 2,00 m afstand houdt van de perceelgrens, kun je de airco of warmtepomp zonder vergunning plaatsen in de voor-, achter- en zijtuin. Er is ook een vrijstelling van vergunning als je de airco of warmtepomp tegen een bestaande scheidingsmuur plaatst die het geluid tegenhoudt. Als je minder afstand wil houden en kan aantonen dat de hinder voor de buurt wordt beperkt (bijvoorbeeld door een geluidswerende omkasting en beplantingen), kun je een vergunning aanvragen.
Let wel op: veel gemeenten laten geen technische constructies in de voortuin toe. Informeer dus altijd eerst naar de lokale voorschriften vóór je dergelijke werken uitvoert.
Tip: deze vrijstelling geldt ook voor andere gebouwen dan een woning, zoals een bedrijf of school.
Tijdens de werffase
Volgens de huidige wetgeving kun je bij de werf tijdelijk een ‘werkstrook’ aanleggen zonder vergunning. De nieuwe vrijstelling maakt duidelijk dat dit om een werk- én werfstrook gaat. Ook de strook waar de werfketen staan, maar waar strikt genomen niet aan het project gewerkt wordt, kan ingericht worden zonder vergunning.
Voortaan kan de werk/werfstrook de gehele duur van de werken ingericht blijven in plaats van maximaal één jaar. De werfketen moeten 30 dagen na het voltooien van de werken ongedaan zijn gemaakt.
Als deze strook zich op openbaar domein bevindt, is nog steeds een aparte toelating nodig.
Hemelwater
Bij de reeds gekende vrijstellingen, zoals de aanleg van verhardingen of een oprit, gold de voorwaarde dat het hemelwater “op natuurlijke wijze” in de bodem moet infiltreren. De Vlaamse Regering maakt dit soepeler. Voortaan geldt dat het hemelwater niet van het eigen terrein mag worden afgevoerd. Met andere woorden: niet naar de riolering. Het hemelwater moet volgens de nieuwe wetgeving infiltreren op eigen terrein of naar een infiltratievoorziening afgeleid worden.
Grachten overwelven of inbuizen
Dankzij het nieuwe vrijstellingenbesluit kun je een gracht beperkt overwelven of inbuizen in functie van de toegang tot het perceel of gebouw. De afstand is maximaal 5,00 m en de diameter is minstens 40 cm. Alle infrastructuur die nodig is om de overwelving uit te voeren (zoals een kopmuur) is inbegrepen in de vrijstelling.
Voor het inbuizen of overwelven van ingedeelde waterlopen of als je over een langere afstand wil inbuizen of overwelven is er nog steeds een vergunningsplicht.
Wat is strenger geworden?
Overheden zetten al langer in op het beperken van verhardingen. Dit is vertaald in het vrijstellingenbesluit door opritten naar vergunde garages en carports enkel nog vrij te stellen voor het deel in de voortuin. Het deel van de oprit dat in de zijtuin en achtertuin ligt, telt bijgevolg mee in de 80 m² verharding die voor een vrijstelling van vergunning in aanmerking komt. Ook een zwembad of zwemvijver wordt beschouwd als verharding.
Het slopen van bepaalde vrijstaande gebouwen is niet langer vrijgesteld in gebieden met culturele, historische of esthetische waarde. Dat komt omdat ze toch enige erfgoedwaarde hebben, zonder opgenomen te zijn op de inventaris of beschermd te zijn als monument of stadsgezicht. Het gaat hier om het zogenoemde 'CHE-woongebied' uit het gewestplan. Via Geopunt kun je onderzoeken of het perceel in zo’n gebied ligt.
Belangrijke kanttekeningen
Een belangrijke kanttekening bij dit alles is dat de algemene voorwaarden uit het vrijstellingenbesluit blijven gelden. Ga er dus niet zomaar vanuit dat bijvoorbeeld het isoleren van een gevel of het plaatsen van een warmtepomp toegelaten is zonder vergunning.
Hieronder sommen we drie veel voorkomende kanttekeningen op.
Er zijn erfgoedwaarden
Wanneer het pand opgenomen is op de inventaris bouwkundig erfgoed of gelegen is Unesco-gebied heb je nog steeds een vergunning nodig om de gevels en daken te isoleren.
Is je pand beschermd als monument, of gelegen in beschermd stadsgezicht/landschap, is er geen vergunning nodig, maar wel een toelating van het Agentschap Onroerend Erfgoed.
Een verordening legt regels op
Heel wat steden en gemeenten hebben een stedenbouwkundige verordening opgemaakt waarin ze extra regels opleggen. Deze regels hebben voorrang op het vrijstellingenbesluit.
We verwijzen in dit kader naar de NAV-pocket Ruimtelijke Ordening. Dat is een leidraad voor elke architect over stedenbouwkundige voorschriften. Je leest er met welke voorschriften je rekening moet houden (onder andere uit verordeningen), waar je ze terugvindt en welke voorrang hebben. De pocket helpt je om een goed samengesteld en onderbouwd vergunningendossier in te dienen.
Er zijn voorwaarden in een vergunning
Als een vergunning voorwaarden oplegt over de afwerking van gevels en daken (bijvoorbeeld dat dit in een specifiek kleur of materiaal moet gebeuren) of over een deel van de tuin (bijvoorbeeld dat er in de voortuin en zijtuin geen constructies mogen opgericht worden), dan kun je geen gebruikmaken van het vrijstellingenbesluit. De voorwaarden hebben voorrang op het vrijstellingenbesluit
SINDS wanneer?
De wijzigingen zijn op 24 augustus 2024 in werking getreden zonder overgangsregelingen.
Enkele bepalingen m.b.t. handelingen op het openbare domein en langs waterlopen treden pas in werking op 1 januari 2025.
Disclaimer
Er gelden altijd enkele algemene voorwaarden waaraan je moet voldoen om vrijgesteld te zijn. Je leest ze hier (artikels 1.2 tot 1.6).
Grotere wijzigingen op komst
De Vlaamse overheid werkt ook aan een ander systeem voor vrijstellingen, meldingen en vergunningen, waarbij meldingen enkel nog ingezet zullen worden voor tijdelijke handelingen. Er komt ook een vrijstellingsregeling voor eenmalige handelingen met een korte duur, zoals een event of festival. Je leest meer hierover in dit artikel over het Verzameldecreet 2024.
