De Pano-reportage ‘De kracht van de klacht’ toonde aan hoe bouwprojecten in Vlaanderen jarenlang kunnen stilvallen door klachten van individuen of buurtcomités. Steeds vaker lijkt er sprake van financieel opportunisme: mensen die hopen op een mooie som geld in ruil voor juridische “vrede”. Dat drijft de woonprijzen verder op en fnuikt kernverdichting.
Een systeem dat protest uitlokt
Het misbruik is een symptoom van een veel groter probleem: een onoverzichtelijk kluwen aan regels dat uitdaagt tot vertraging en misbruik. Wie wil dwarsbomen, vindt altijd wel een argument of hiaat.
En zo is het aantal bezwaren en beroepen tegen bouwprojecten de laatste jaren exponentieel toegenomen. Architect en NAV-bestuurslid Jozef Hessel spreekt in Pano over een stijging van het aantal beroepen van 10 à 20% naar 60 à 70% in amper vijf jaar tijd.
Echte hervorming moet dus veel breder gaan dan enkel de beroepsprocedure: het volledige systeem moet eenvoudiger, transparanter en consequenter worden.
Kernmaatregelen NAV
NAV schuift de volgende kernmaatregelen naar voren:
- Schrap lokale regels die strijdig zijn met Vlaamse beleidskaders.
- Beperk beroepsprocedures tot derden met een rechtstreeks en aantoonbaar belang die al bezwaar indienden tijdens het openbaar onderzoek.
- Maak procedures transparanter en overzichtelijker, zodat lacunes of tegenstrijdigheden minder kans maken.
(Ontdek de reactie van de minister onder de foto.)
Architect en NAV-bestuurslid Jozef Hessel trekt in Pano aan de alarmbel over NIMBY. © VRT/Pano
Reactie minister Brouns: "Misbruik van beroepsprocedures tegengaan"
Vlaams minister van Omgeving Jo Brouns reageerde ondertussen op de Pano-reportage. Hij belooft misbruik tegen te gaan en beroepsprocedures korter te maken. “Als je een beroep wil indienen, zou je meteen al je kaarten op tafel moeten leggen. Vandaag gebeurt het nog te vaak dat een beroepsindiener een aantal kaarten tegen de borst houdt.”
Ook wil hij de voorwaarden voor een beroep verstrengen. “De raad voor vergunningsbetwistingen mag daar wat mij betreft kritischer naar kijken. Als er geen sprake is van een ernstig nadeel, hebben we te maken met een onrechtmatig beroep.”
Tot slot wil Brouns ook de kern van het probleem aanpakken. Sinds 2011 is er al sprake van een Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, dat moet zorgen voor één duidelijk kader voor alle niveaus in Vlaanderen. Brouns: “Ik heb meteen opgenomen om de visie die er nu is concreet uit te werken, om richting te geven aan onze lokale besturen.” Zijn bedoeling is om het beleidsplan deze legislatuur goed te keuren.
Structurele betrokkenheid van architecten
De nieuwe minister erkent dus het probleem en de urgentie. Geloof ons: dat alleen al is een kentering in Vlaanderen. Laat ons nu samen werk maken van een drastische vereenvoudiging van de regels.
Hoe we kunnen samenwerken? Wel, NAV maakt momenteel al deel uit van de klankbordgroep die de Vlaamse regering adviseert over de hervorming van de omgevingsvergunning, een traject onder leiding van minister Brouns. Maar we pleiten voor een stevigere rol. Want architecten zijn de enigen die een omgevingsvergunning kunnen indienen.
We hebben de ervaring, we kennen het labyrint van binnenuit: laat ons niet alleen klankbord zijn, maar medearchitect van de oplossing.
