De omgevingsvergunning vandaag: complex en tijdrovend
Onlangs lanceerden we een poll op LinkedIn met de vraag: “Wat weegt het meest op de rendabiliteit van je werk als architect?” Het resultaat was weinig verrassend: op nummer één prijkt het steeds bredere takenpakket, op de voet gevolgd door de moeilijkheid om een omgevingsvergunning te verkrijgen.
Het wordt steeds moeilijker om je project efficiënt vergund te krijgen. Al jaren pleit NAV voor een beter beleid … Met wisselend succes. De versnippering van de regelgeving door de ontvoogding van de lokale besturen staat vaak een overkoepelende aanpak in de weg.
Een nieuw beleid met nieuwe kansen?
Er beweegt echter iets. De nieuwe Vlaamse regering erkent zowel het probleem als de urgentie en wil werken aan concrete oplossingen. Het doel? Een rechtszekere, robuuste en vlotte vergunningprocedure.
Om deze uitdaging aan te pakken, heeft minister van Omgeving Jo Brouns eind 2024 een gemengde commissie opgericht met juristen, wetenschappers, ambtenaren en rechters. De expertengroep heeft NAV om input gevraagd, net als andere organisaties uit de bouwsector. Dit heeft geleid tot een gezamenlijke nota, opgesteld met Bouwunie, UPSI/BVS en Embuild. De nota wordt ook gesteund door de Orde van Architecten, Ori en BVA.
Aanvankelijk kreeg de commissie opdracht zich strikt te richten op het procedurele aspect. Met NAV hebben we er echter op aangedrongen dat er ook veel knelpunten zitten in het inhoudelijke gedeelte, het ‘pre-procedurele’ aspect zeg maar: de V&O-fase, de informatieverzameling, ... Ook deze momenten zijn essentieel voor een vlottere vergunningverlening. Die boodschap lijkt ook steeds meer door te dringen bij de beleidsmakers.
Speerpunten voor een beter beleid
De nota van de bouwsector biedt oplossingen voor talrijke problemen die ons de afgelopen jaren zijn gemeld. De belangrijkste punten zijn …
Een duidelijk omgevings- en verdichtingsbeleid
Een greep uit onze voorstellen:
- Zet de principes van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) om naar Vlaamse beleidskaders. De Vlaamse visie op de bouwshift moet worden vertaald naar de lokale ruimtelijke visie, waarbij lokale regels die de verdichtingsopgave belemmeren, worden geschrapt.
- Er moet een vlottere vergunningverlening voor alternatieve woonvormen komen.
- De private sector moet meer betrokken worden bij het opstellen van RUP’s voor stadsontwikkelings- en verdichtingsprojecten.
Concrete afspraken rond het vooroverleg vastleggen
Het vooroverleg zou niet meer geweigerd mogen worden, zoals nu soms het geval is.
We stellen volgende oplossingen voor:
- Stel een uniek aanspreekpunt (SPOC) aan bij vergunningverleners.
- Voer vaste termijnen in voor het vooroverleg.
- Neem het verslag van vooroverleg verplicht op in de vergunningsbeslissing.
- Verbeter het gecoördineerd vooradvies.
- Stel projectvergaderingen in afhankelijk van de projectomvang.
Eenvoudigere vergunningsprocedures
Met de invoering van de modulaire omgevingsvergunning wordt ook de V&O (volledigheids- en ontvankelijkheidsfase) herbekeken.
We stellen het volgende voor:
- De overheid mag zich enkel richten op het opvragen van reglementair verplichte gegevens.
- Administratief beroep bij onterecht afgewezen vergunningsaanvragen moet mogelijk worden.
Halt aan lokale verordeningen
De wildgroei aan lokale verordeningen moet stoppen. We moeten daarom werken aan Vlaamse beleidskaders waar gemeenten niet buiten mogen treden.
Flexibeler RUP
Het RUP moet een flexibeler beleidsinstrument worden dat sneller kan worden bijgestuurd.
Tegemoetkomen aan bezwaren
Er moet meer ruimte komen om tegemoet te komen aan bezwaren tijdens een openbaar onderzoek.
Een rem op beroepsprocedures
Beroepsprocedures worden vandaag misbruikt. Daarom moet de toegang tot de rechter beperkt worden tot:
- Derden met een rechtstreeks en rechtmatig belang, die al bij het openbaar onderzoek bezwaren hebben geuit.
- Adviesinstanties die tijdig hun advies hebben afgeleverd in de vergunningsprocedure.
Meer geschikte mensen aanwerven
Verhoog de capaciteit bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen, vergunningverlenende instanties en adviserende organen.
Doordachte digitalisering
Zet in op innovatie en digitalisering van het omgevingsbeleid en de vergunningverlening, met een betere data-ontsluiting en gegevensuitwisseling.
Hoe gaat dit verder?
NAV neemt deel aan de ondersteunende klankbordgroep van de commissie. NAV-voorzitter Dirk Mattheeuws is het aanspreekpunt.
Verder kijken we uit naar de modulaire vergunningsprocedure, die voor meer flexibiliteit moet zorgen in het vergunningsproces, waardoor ook de problemen rond het V&O-onderzoek sneller kunnen worden opgelost. De exacte datum voor de inwerkingtreding van de modulaire vergunningsprocedure is nog niet gekend.
NAV blijft de situatie opvolgen en werkt verder aan een eigen nota, helemaal gericht op de bezorgdheden van architecten. Hiervoor richten we een werkgroep op die concrete beleidsadviezen zal formuleren.
