Volgens het EPC van mijn woning zou de vervanging van de ramen me 8.500 euro kosten. Dat is wel zeer optimistisch, dacht ik. En ja hoor: op de offerte prijkte een bedrag van 14.000 euro. Een verschil van 65%. Waarom? Omdat het EPC niet verder kijkt dan de prijs van de ramen, terwijl ik mogelijk ook nog een nieuw venstertablet nodig heb en de dagkanten afgewerkt moeten worden. Dezelfde redenering gaat op voor isoleren: de kost voor een pak isolatie wordt in rekening gebracht, maar niet de verdere afwerking. Bovendien zijn de richtprijzen al jaren niet meer geïndexeerd.
Ik ben architect. Ik weet waarop ik moet letten. Maar wat moeten leken denken wanneer ze aan hun verbouwing beginnen, gewapend met niets dan een EPC en het advies van een renovatiecoach die in een half uur je huis scant?
Gratis advies dat duur kan uitvallen
O ja, wie verbouwt heeft vandaag ook toegang tot een arsenaal online tools. U gratis aangeboden door de Vlaamse overheid. Neem nu ‘Is uw woning warmtepompklaar?’. Je klikt een paar checkboxes aan en je krijgt – bijna altijd – groen licht. Klinkt fijn, maar dit advies is weinig waard als de isolatiegraad ondermaats is. En zoiets kan een tool moeilijk weten na een stuk of vijf generieke vragen. Wat nu? Nog een tool in het leven roepen om de gebreken van de vorige te verhelpen, wellicht. Alsof deskundigheid vervangen kan worden door een algoritme …
Het resultaat laat zich raden. Te vaak zien we renovaties ontsporen door haastige energetische optimalisaties. Wie vandaag de ramen van z’n keuken vervangt zonder te denken aan de nieuwe indeling van morgen, zit straks opnieuw met breekwerk. Wie een zoldervloer isoleert zonder te weten of daar ooit een extra kamer komt, eindigt mogelijk met een functionele lock-in. En wie een dak isoleert zonder het gebinte te controleren, riskeert zelfs structurele schade.
Een renovatie hoeft nochtans helemaal niet op een kater uit te draaien. Zelfs gefaseerd verbouwen kan vlekkeloos verlopen. Maar dan heb je wel een duidelijk plan nodig. Dat is waar architecten het verschil maken. Alleen zij overzien het geheel: de technische haalbaarheid, de ruimtelijke logica én de levenskwaliteit van de bewoners.
Van lapwerk naar langetermijndenken
Daarom pleit NAV voor een radicaal ander renovatiebeleid. Eentje dat inzet op masterplannen opgemaakt door architecten. Daarmee bedoelen we integrale renovatiestrategieën waarin niet alleen energetische, maar ook technische én functionele aspecten samenkomen. Waar kosten realistisch worden ingeschat. Waar rekening wordt gehouden met de wensen van de bewoners, met het logische verloop van de werken, met de context van het gebouw. En vooral: waar keuzes vandaag geen obstakels voor morgen worden.
De overheid moet dit actief stimuleren. Dat kan door subsidies te voorzien voor de opmaak van masterplannen, door de begeleiding van een architect op te nemen in de MijnVerbouwLening, en door premies voor risicovolle ingrepen – zoals isolatiewerken aan de gebouwschil – te koppelen aan een degelijk plan.
Kijk als overheid ook naar inspirerende initiatieven die nu al bestaan. In Roeselare kunnen kopers van een eerste woning dankzij een adviescheque beroep doen op een architect om vooraf een inschatting te maken van de renovatiekost. Zo’n model werkt preventief: het voorkomt verkeerde inschattingen, financiële kopzorgen en technisch falende ingrepen. Zoiets kan perfect op Vlaams niveau uitgerold worden.
En renovatiecoaches? Die hebben ook een plaats, alleen niet in hun huidige, vage vorm. Ze moeten deel uitmaken van een helder gecoördineerd kader waarin élke bouwpartner – architect, aannemer, energiehuis – zijn rol kent. Vandaag is die afstemming er niet. Morgen moet dat anders.
NAV schuift deze visie actief naar voren in overleg met minister van Energie en Wonen Melissa Depraetere. Dat er middelen zijn, staat buiten kijf. Alleen moeten we die middelen eindelijk richten op wat echt telt: op vakkennis, visie en begeleiding. De minister erkent alvast onze boodschap. We rekenen op de juiste beslissingen bij een volgende budgetteringsronde.
