Vorig jaar stelden jonge architecten in verschillende Vlaamse media terecht hun slechte verloning aan de kaak. Dat veroorzaakte heel wat ophef en vormde de aanleiding voor het ontstaan van Belgian Architects United, een beweging die nu samen met de eerder opgerichte Dear Architects ijvert voor betere lonen voor architectuur-medewerkers. Hun acties krijgen niet alleen veel aandacht van journalisten en freelancers in de sector, maar ook van de politiek. Zo diende volksvertegenwoordiger Anja Vanrobaeys (Vooruit) recent een wetsvoorstel in om architecten toe te voegen aan een lijst van sectoren waar schijnzelfstandigheid op basis van een beperkte lijst van criteria kan worden getoetst. “Het zelfstandigenstatuut waarin stagiair-architecten worden gedwongen leidt tot lage lonen en gebrek aan sociale bescherming, waardoor de sector kampt met een grote uitstroom”, zo staat onder meer te lezen.
Aantal bedienden stijgt
We vertellen niets nieuws als we zeggen dat we de bezorgdheid over de lage verloning en moeilijke werkomstandigheden van architecten delen. Deze problematiek treft niet alleen de medewerkers, maar ook zelfstandige architecten en vennoten van architectenbureaus. We zijn het er dan ook mee eens dat wie in de praktijk werkt als echte medewerker in een kantoor, dat moet kunnen doen in het statuut van bediende. NAV zet zich al jaren in om deze bewustwording te vergroten. Met resultaat, want we zien een duidelijke stijging van het aantal bedienden in architectenkantoren binnen het paritair comité van de vrije beroepen (PC 336). Bovendien hebben we recent onze pocket ‘Werken met Bedienden’ vernieuwd, een handige gids waarmee we kantoren helpen om de overgang te maken naar een organisatie met bedienden.
Andere structurele issues ook aanpakken a.u.b.
Waar we wél een andere visie over hebben, is de aanname dat de lage lonen in de sector alleen maar te wijten zijn aan het grote aantal zelfstandige architecten. Er zijn immers heel wat andere structurele issues die aangepakt moeten worden. Denk daarbij in de eerste plaats aan de verregaande wedstrijdcultuur die architecten dwingt om vaak binnen enkele weken een volledig uitgewerkt ontwerp af te leveren, en dat gratis of tegen een symbolische vergoeding. Dit ondermijnt de rendabiliteit van architectenbureaus en zet een negatieve spiraal van lage lonen en hoge werkdruk in gang.
En wat met de talrijke administratieve verplichtingen die architecten opgelegd krijgen? Nog een ander pijnpunt is de dienstverlening van gemeentebesturen, die niet altijd even efficiënt verloopt en daardoor de vergunningsprocedures enorm vertraagt. Dit drijft de kosten in de vergunningsfase enorm op zonder dat architecten hiervoor gecompenseerd worden. Voor al die problemen hebben wij voorstellen tot oplossing klaarliggen, maar slechts weinig van die voorstellen werden tot nu toe geïmplementeerd.
Hakken met de botte bijl
Als de sector gedwongen wordt om van vandaag op morgen het bediendestatuut algemeen in te voeren, dreigt een sociaal bloedbad. Een gedwongen overgang zonder bijkomende hervormingen zou voor veel zelfstandige architectenbureaus immers de doodsteek betekenen. Dit ‘hakken met de botte bijl’ zou niet alleen nadelige gevolgen hebben voor de kantoren zelf, maar voor de gehele architectensector in België.
NAV vraagt de overheid daarom niet om niets te doen, integendeel, wel om constructief met ons samen te werken aan oplossingen. Dit is de enige manier waarop we kunnen zorgen voor een toekomstbestendige sector waarin alle architecten – zelfstandigen of bedienden, eenmanszaken of grote kantoren – een eerlijke verloning genieten.
