Ik trap een open deur in als ik zeg dat de architectuursector momenteel uitdagende tijden doormaakt. Dat zien we aan de resultaten van onze conjunctuurbarometer waarmee we tweemaal per jaar polsen naar hoe het architecten is vergaan in de afgelopen zes maanden en hoe ze het komende half jaar inschatten. Het werkvolume is gedaald in alle segmenten van de markt. Vooral de residentiële ontwikkelingen staan onder druk: meer dan de helft van de bureaus ziet daar een daling, terwijl slechts 15% een stijging rapporteert. De situatie in de openbare opdrachten is niet veel beter, met 50% van de bureaus die een daling constateert en amper 19% een toename. Ook in andere deelmarkten, zoals niet-residentiële ontwikkelingen en particuliere woningen, blijft de trend naar beneden gericht. Meer dan de helft van de bureaus rapporteerde een daling van nieuwe opdrachten in de tweede helft van 2024, en voor de eerste helft van 2025 wordt een verdere neerwaartse trend verwacht.
Buffer
Betere tijden liggen zowel achter als vóór ons, maar juist nu is het moment om kritisch te kijken naar je eigen bedrijfsvoering. Architecten staan bekend om hun grenzeloze toewijding aan maatschappelijke impact en duurzame ontwerpen, dat is een kernkwaliteit die we moeten koesteren. Maar ook onze verantwoordelijkheid als ondernemer mogen we niet uit het oog verliezen. Ondernemerschap gaat verder dan creatieve oplossingen bedenken; het betekent ook het bouwen van een stevig fundament voor je bedrijf en je werknemers. Zorgen voor financiële stabiliteit begint met het genereren van voldoende inkomsten, zodat je je team ook in uitdagende tijden correct kunt betalen. Dit vraagt om vooruitziendheid: bouw reserves op tijdens hoogconjunctuur om een buffer te hebben wanneer het economisch tegenzit. Het spreekwoordelijke appeltje voor de dorst, quoi?
Geen masochisme meer
Helaas blijven nog te veel bureaus zich laten verleiden tot een prijzenslag om opdrachten binnen te halen. Dit ondermijnt niet alleen de sector, maar ook je eigen overlevingskansen op lange termijn. In plaats van te concurreren op prijs, moeten we focussen op kwaliteit en efficiëntie. Ga creatief om met de noden van opdrachtgevers, zonder je eigen waarde uit het oog te verliezen. Durf nee te zeggen tegen opdrachten die financieel of moreel onhoudbaar zijn.
Dit vraagt moed en een verschuiving in mentaliteit, maar het is noodzakelijk. Het masochisme dat onze sector soms kenmerkt, moeten we achter ons laten. De prijzenoorlog is niet alleen een probleem van de overheid of opdrachtgevers; we dragen ook zelf verantwoordelijkheid.
Awards die ondernemerschap belonen
Die gedachte ligt aan de basis van onze Jo Crepain Awards, waarin we de architect als ondernemer centraal stellen. We kozen er bewust voor geen architectuurprijs uit te reiken, maar wel een prijs voor architectenbureaus die blijk geven van goed ondernemerschap. We belonen kantoren die de maatschappelijke impact van hun werk weten te verbinden met een gezonde bedrijfsvoering.
Voor Jo Crepain was dit essentieel: alles moest kloppen. De manier waarop je omgaat met je werknemers, je maatschappelijke verantwoordelijkheid, je impact op de leefomgeving, en de gezondheid van je onderneming zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Met deze awards willen we die kantoren in de bloemetjes zetten die vandaag al inzetten op deze holistische aanpak zodat ze als inspiratie kunnen dienen voor de hele sector en tonen hoe architectuur en ondernemerschap hand in hand kunnen gaan.
Het zijn de bedrijven die zich nu onderscheiden door een doordachte en toekomstgerichte bedrijfsvoering die sterker uit deze periode zullen komen. Zorg dat je bedrijf winst draait, niet als doel op zich, maar als middel om te blijven investeren in kwaliteit, innovatie en je team. Hoe uitdagend de tijden ook mogen zijn, het is aan ons om verantwoordelijkheid te nemen en de toekomst van de architectuursector actief vorm te geven.
