nav.be / opinie / maak ons beroep weer eervol en waardig

open brief

"Maak ons beroep weer eervol en waardig"

Naomi Van Campenhout en Liese Nouwen (NAV-starterswerkgroep) • 3 oktober 2023

Beste Orde van Architecten,              

In zijn opiniestuk in De Standaard sloeg Enver Peeters vorige week nagels met koppen. Eindelijk iemand die met de trieste waarheid naar buiten komt, dachten wij. Maar toen volgde de reactie van jullie voorzitter en werden stagiairs ineens zelf met de vinger gewezen. Blijkbaar zijn zij mee verantwoordelijk voor de veel te lage minimumlonen. Daar gaan wij niet mee akkoord. Bovendien willen we een aantal misverstanden rechtzetten.

Nee, wij hebben niet allemaal een voorkeur voor het zelfstandigenstatuut. Sommigen wel, anderen niet. Een echte vrije keuze is het meestal niet, een voorkeur evenmin. De meeste startende stagiairs weten niet dat ze hun stage ook als bediende kunnen doen. Op het evenement ‘Start to Architect’ dat jullie met NAV organiseren, wordt dit wel verteld, maar daarmee bereiken we niet de volledige doelgroep. De enige instantie die alle stagiairs kan bereiken, zijn jullie. Kunnen jullie in plaats van een minimumloon te bepalen niet duidelijk vermelden dat de keuze om als zelfstandige dan wel als bediende aan de slag te gaan bij de stagiair zelf hoort te liggen?

In de open brief van Jan Melis lezen we dat het bediendenstatuut wordt aangemoedigd door de Orde. Daar merken wij niets van. Op veel stageplaatsen worden de zogenaamde voordelen van zelfstandige zijn dan ook in de verf gezet, terwijl de voordelen van het bediendenstatuut nergens worden aangehaald. We merken dat veel architectenbureaus nog niet echt bekend zijn met het aanwerven van bedienden en er tegenop zien om dit uit te zoeken. Gelukkig is er op de website van NAV veel informatie hierover te vinden en ook de sociale secretariaten kunnen architectenbureaus hierbij helpen.

“Ik ben met eigen projecten gestart om zo maandelijks de huur van mijn appartement te kunnen betalen, met enkel mijn stageloon was dit niet haalbaar”

~ Liese Nouwen

Stagiairs moeten op zoek naar extra werk omdat ze niet rondkomen met hun loon. Er zijn architecten die de zin voor ondernemen al vroeg te pakken hebben en daarom eigen projecten starten, maar de meeste stagiairs die na hun stage-uren nog eens aan de slag gaan voor zichzelf, doen dat omdat ze anders niet rondkomen. Dubbele shifts draaien op de stageplaats is ook een manier om aan een deftig loon te geraken en dat mag je gerust letterlijk nemen. Bijklussen in de horeca kan niet want als zelfstandige mag je geen flexi-job doen. Tekenwerk aannemen na de stage-uren kan wél. Daar verdienen we 30 à 40 euro per uur mee. Dat is nog steeds niet veel, maar wel al een verdubbeling van wat we als stagiair kunnen verdienen.

“Omdat ik als zelfstandige moest werken op mijn stageplaats, kon ik geen flexi-job aannemen”

~ Lien Hulstaert

Jullie oproep naar de stagemeesters om hun stagiairs correct te vergoeden vinden we een druppel op een hete plaat. Is dat alles wat de Orde voor ons gaat doen? Beste Orde, het is één van jullie kerntaken om stages in te richten. Een belangrijk onderdeel hiervan is om erop toe te zien dat stageplaatsen geschikt zijn. Waarom controleren jullie niet op basis van een kwaliteitskader of leg je geen zwarte lijst aan voor wie niet aan de eisen voldoet? We weten dat jullie de oprichting van een ombudsdienst voor stagiairs overwegen en worden daar met onze werkgroep zelfs bij betrokken. Helaas vernamen we ook al dat er binnen de Orde geen consensus is over de noodzaak hiervan en dat het dus nog onzeker is dat de ombudsdienst er ooit zal komen.

“Tijdens mijn sollicitatiegesprek kreeg ik te horen dat ik als stagiair betaald zou worden zoals voorgeschreven door de Orde en dat ik niet nog minder zou verdienen zoals in andere bureaus”

~ Naomi Van Campenhout

We lazen in de open brief van Jan Melis dat veel stagemeesters beduidend meer betalen dan de minima. Zijn er cijfers die dat hard kunnen maken en zo ja, kan je die dan alstublieft bekend maken? Met dergelijk cijfermateriaal zouden stagiairs een duidelijk beeld krijgen van wat een gemiddeld ereloon is en zouden ze ondubbelzinnig materiaal mee krijgen naar de onderhandelingstafel. Hierbij willen we wel meteen duidelijk maken dat er van een onderhandelingstafel vaak geen sprake is. Stagiairs staan in de realiteit in een zwakke positie tegenover hun stagemeesters die zichzelf al op de borst kloppen wanneer ze de door jullie opgestelde minimumlonen betalen. Jullie stelling dat een eerlijke uurvergoeding een kwestie van gedeelde verantwoordelijkheid is, schiet bij ons dan ook in het verkeerde keelgat. Een eerlijk (ere-) loon is ons inziens een onmisbaar onderdeel van ‘de eer en waardigheid van ons beroep’ die jullie als Orde horen te bewaken.

“Ik was verplicht om om 8 uur ’s morgens te beginnen en naar huis gaan voor 18 uur was not done, voor eigen projecten bleef gewoon te weinig tijd over”

~ Janne Aerts

Sommige starters vragen een te laag ereloon en worden daarvoor op de vingers getikt door de Orde. Maar kan je het ons kwalijk nemen als 40 euro per uur aanvoelt als een enorme verbetering tegenover de lage stagelonen waar we even ervoor nog aan moesten werken? De oplossing ligt volgens ons in het ondernemerschap van bureaus, zij dragen eveneens een grote verantwoordelijkheid en mogen daarop gewezen worden. Als zij correcte erelonen zouden vragen, zouden ze ook correcte lonen kunnen uitbetalen aan hun personeel. De vicieuze cirkel moet doorbroken worden: nu zijn de erelonen te laag waardoor er weinig andere keuze is dan stagiairs onder te betalen waardoor die met eigen projecten starten aan een voor hen beter maar nog steeds veel te laag loon. Zo worden stagiairs de concurrenten van hun stagemeesters en houden we de race to the bottom in stand. We begrijpen dat veel stagemeesters geen hogere stagelonen kunnen betalen, maar dat mag geen argument zijn voor de Orde om de minimumlonen niet op te trekken. Waarom zetten jullie niet in op sensibiliseren rond duurzaam ondernemen, want dat is broodnodig.

“Ik nam vaak tekenwerk aan tegen €30 à €40 per uur – onder de prijs, maar een verdubbeling van het stageloon”

~ Pieter Haegeman

Architectuur moet je passie zijn, je hoeft er niet veel aan te verdienen. Dat is letterlijk wat ons gezegd werd op school. Maar van passie alleen kan je niet leven. Vandaar dat veel mensen – zelfs de meest gepassioneerde – het beroep vaarwel zeggen en kiezen voor een sector waar ze wel genoeg verdienen om een hypotheek af te betalen en waar maaltijdcheques en bedrijfswagens tot het pakket behoren. Ook wij willen ons een en ander kunnen veroorloven dankzij ons masterdiploma. Is dat niet normaal?

“Op school werd ons gezegd dat architectuur een passie moet zijn, geen manier om geld te verdienen. In mijn stage werkte ik soms 80 uren per week. Ik was meestal de laatste die het kantoor verliet”

~ Susanna Harutyunyan

Hoe we dit kunnen oplossen? Door samen te werken.

In onze NAV-werkgroep 'Starten & Starters' stellen we ons regelmatig de vraag of wij iets kunnen doen aan de veel te lage verloningen binnen de sector en meer specifiek aan die van stagiairs en startende architecten. Als beroepsvereniging kunnen we starters informeren, maar zelfs een gratis lidmaatschap volstaat niet om de volledige doelgroep te bereiken. Wie dat wel kan, zijn jullie.

We zouden héél graag in gesprek gaan met jullie over deze problematiek. Met onze werkgroep starten & starters staan wij open voor een constructieve dialoog. We willen uiteindelijk allemaal hetzelfde: een aangename sector waarin we met passie kunnen blijven werken.

NAV-werkgroep Starten en Starters

Geleid door Naomi Van Campenhout en Liese Nouwen

terug naar overzicht