Nieuws
Verplichte duurzaamheidsrapportage in bouwsector: wat is de rol van architecten?
Arch. Sien Cornillie, adviseur studiedienst NAV • 22 april 2024
Taxonomie, CSRD en ESRS?
We beginnen met enkele vereenvoudigde definities:
- EU-taxonomie: technische specificaties per type activiteit/sector volgens gradatie van duurzaamheid.
- CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive): lijst van bedrijven die verplicht aan duurzaamheidsrapportage moeten doen.
- ESRS (European Sustainability Reporting Standards): gestandaardiseerde sjablonen voor duurzaamheidsrapporten.
Waar de taxonomie vormgeeft aan een uniform kader waaraan de mate van duurzaamheid afgewogen kan worden, dienen de CSRD en ESRS om de bijhorende verplichtingen te definiëren.
Voor alle duidelijkheid: deze instrumenten verplichten niet om aan bepaalde technische specificaties te voldoen, enkel de rapportage ervan wordt opgelegd.
De taxonomie bestaat al sinds 2020, maar wordt geleidelijk aan aangevuld en aangescherpt. In de nabije toekomst zal Europa steeds meer financieringsmogelijkheden creëren voor bedrijven die taxonomie-conformiteit kunnen bewijzen. Het doel is dus vooral om richting te geven en te belonen, niet zozeer om te straffen.
Concreet beschikt de EU-taxonomie over een online kompas waar je bijvoorbeeld voor ‘activiteiten gerelateerd aan constructie en vastgoed’ technische specificaties terugvindt voor bepaalde bouwmaterialen. Daarbij wordt ook een indicatieve NACEBEL-code gegeven van de partijen die mogelijk in de keten betrokken zijn, waaraan rapportagegegevens opgevraagd kunnen worden. Hoewel de NACEBEL-code van architecten (M71.11) nergens expliciet opgenomen is, wil dat dus niet zeggen dat architecten uitgesloten zijn uit de keten.
Wie moet verplicht rapporteren (CSRD)?
Het korte antwoord: de overgrote meerderheid van architecten zullen niet verplicht zijn te rapporteren.
In de CSRD zijn de volgende partijen gedefinieerd voor verplichte rapportage:
- Vanaf boekjaar 2024:
- alle beursgenoteerde grote bedrijven;
- bedrijven van openbaar belang (verzekeringsbedrijven, banken en andere financiële instellingen, …).
- Vanaf boekjaar 2025: alle niet-beursgenoteerde grote bedrijven.
- Vanaf boekjaar 2026: alle beursgenoteerde kmo’s (te rapporteren volgens een vereenvoudigd rapportageverslag waarvoor de richtlijn nog in opmaak is).
- Vanaf boekjaar 2028: niet-Europese ondernemingen met dochterondernemingen in Europa.
Ter verduidelijking: je kunt pas spreken van een ‘groot bedrijf’ als aan twee van de volgende drie criteria is voldaan:
- Een netto-omzet van meer dan 50 miljoen euro;
- Een balanstotaal van meer dan 25 miljoen euro;
- 250 of meer werknemers.
Niet-beursgenoteerde kmo’s en micro-ondernemingen (waar de meeste architectenkantoren onder vallen) zijn dus niet onderworpen aan verplichte duurzaamheidsrapportage.
Dus als architect hoef je niets te doen?
Als 'klein' architectenbureau heb je geen rapportageplicht. Toch is de kans reëel dat je met de taxonomie geconfronteerd zal worden. En wel in deze gevallen.
Je werkt samen met een grote onderneming
Grote aannemers en projectontwikkelaars zijn wél verplicht om te rapporteren over hun eigen activiteiten enerzijds, en die van hun klanten en leveranciers, die integraal onderdeel vormen van hun waardeketen, anderzijds.
Bij grotere bouwprojecten kan de taxonomie sturend worden voor bepaalde materiaalkeuzes.
Als micro-onderneming zou je verder de volgende vragen kunnen krijgen:
- Geef een gedetailleerde berekening van de CO₂-uitstoot.
- Geef een overzicht van de diversiteits- en inclusie-initiatieven in jouw onderneming.
- Bewijs dat er geen sprake is van uitbuiting binnen jouw onderneming.
- …
Dergelijke vragen op een correcte manier beantwoorden is complex en tijdrovend en zal dus wel wat administratieve last met zich meebrengen, met name voor architecten die aan grotere bouwprojecten werken, voor klanten of met aannemers die onder de CSRD-plicht vallen.
We verwachten dat ondernemingen die meeste vragen zullen stellen aan het einde van het boekjaar waarover ze moeten rapporteren.
Je wil een duidelijk kader voor duurzaamheidskeuzes
Ben je als architect begaan met duurzaamheid? Dan is het interessant om je proactief in te werken in de technische specificaties voor de bouwsector. De taxonomie geeft een degelijk onderbouwd handvat om met opdrachtgevers en uitvoerders in gesprek te gaan over het ambitieniveau en de keuzes die daaraan vasthangen.
Stel dat je als architect bij het oprichten van een nieuw gebouw een significante bijdrage wil leveren aan de circulaire economie, dan stelt de taxonomie dat het totaal van beton, natuursteen of geagglomereerde stenen (zoals terrazzo) toegepast in je gebouw, voor hoogstens 70% uit primaire grondstoffen mag bestaan. Hier kun je als architect dus op toezien door dit zo voor te schrijven in je bestek.
Je wil vrijwillig rapporteren
Europa werkt aan een standaard voor vrijwillige rapportage voor partijen die niet onder de CSRD-verplichting vallen, maar die wel hun duurzaamheid willen kunnen staven.
Conclusie?
- De taxonomie biedt een duidelijk en uniform kader om over duurzaamheid te spreken in Europa.
- De meeste architectenbureaus zullen niet verplicht zijn een duurzaamheidsrapport voor te leggen aan Europa, maar kunnen indirect wel vragen krijgen van bouwpartners of opdrachtgevers om een aantal vragen te beantwoorden.
- De CSRD-verplichte partijen zijn dan aan zet om aan te geven welke informatie ze precies nodig hebben en hoe dit aangeleverd kan worden.
Nuttige links
Een gedetailleerd overzicht met heldere uitleg vind je op de website van VLAIO.