bim
Het nieuwe BIM-protocol: zo respecteer je de internationale norm
Ingenieur Louis Casteleyn • 22 mei 2023
BIM: van lappendeken naar uniformiteit
Building Information Management, kortweg BIM*, nam de afgelopen jaren een hoge vlucht. Via een resem digitale tools wisselen aannemers, architecten en andere bouwpartners steeds meer informatie uit. Dat is niet alleen handig, maar vaak ook noodzakelijk in een sector die steeds technischer en complexer wordt.
Helaas leidt BIM niet per definitie tot meer overzicht. Zonder goede afspraken dreigt eerder chaos. Daarom lanceerde het toenmalige WTCB (nu Buildwise) in 2019 een eerste protocol. Het ging om een contractueel document dat de afspraken en verwachtingen rond BIM vastlegde vóór de start van het project. Buildwise werkte hiervoor samen met alle stakeholders in de bouw.
Het oude ‘WTCB BM-protocol’ was - samen met het BIM-executieplan - een succes en kreeg driemaal een update. Ook in onze buurlanden werden er gelijkaardige documenten opgesteld.
Nu ook in overeenstemming met de internationale norm
Ondertussen werkte de Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO) aan een norm die de verschillende nationale initiatieven moet harmoniseren. Het resultaat is de ‘NBN EN ISO 19650’, ofwel ‘Organization and digitization of information about buildings and civil engineering works, including building information modelling (BIM)’.
Deze norm geldt ondertussen als de maatstaf. Het is kortgezegd een projectmanagement-norm rond informatiebeheer in bouwprojecten. Ze definieert ook welke documenten er moeten opgemaakt worden om alle informatiestromen te beheren.
Er is in de norm geen sprake meer van een BIM-protocol, maar wel van een project informatieprotocol (zie verder).
Buildwise, de auteur van het originele BIM-protocol, heeft dan ook beslist om de huidige documenten een update te geven zodat ze in lijn liggen met de nieuwe norm. Het resultaat hiervan is tweeledig:
- Een reeks templates van documenten die volgens NBN EN ISO 19650 moeten worden opgemaakt (meer uitleg over deze documenten vind je verder in dit artikel). Nog niet alle templates zijn gepubliceerd, Buildwise zal de pagina de komende maanden aanvullen.
- Een website (wiki) met informatie over hoe deze templates moeten ingevuld worden en waarvoor ze dienen.
Hiermee hoopt Buildwise het gebruik van de norm – en correct informatiebeheer in het algemeen – te verhogen.
Hoe respecteer je het nieuwe protocol als architect?
De nieuwe norm bestaat uit vijf delen: ‘Concepts & principles’, ‘Delivery phase of the assets’, ‘Operational phaseof the assets’, ‘Information exchange’ en ‘Security-minded approach to information management’. Vooral ‘Delivery phase of the assets’ is interessant voor architecten en aannemers, aangezien dit deel zich toespitst op de ontwerp- en bouwfase.
De gedachtegang van de norm is simpel. Alle afspraken over informatiebeheer moeten worden vastgelegd vóór het virtuele bouwen, lees: het bouwen van het BIM-model. De norm stuurt er dus op aan niet zomaar te beginnen tekenen. Je moet eerst duidelijke afspraken vastleggen over het uitwisselen van informatie tussen de verschillende partners, inclusief de opdrachtgever. Want ook die laatste krijgt heel wat verantwoordelijkheid en moet nauw betrokken zijn bij het beslissingstraject.
Hiervoor voorziet de norm de opmaak van enkele documenten. De drie belangrijkste zijn:
- Het project informatieprotocol: een contractueel document, opgesteld door de opdrachtgever, dat de legale afspraken over informatiebeheer binnen het project vastlegt, net als de verantwoordelijkheden en verplichtingen van elke partner. Het is belangrijk dit te linken aan het hoofdcontract, bijvoorbeeld aan de hand van een clausule.
- De informatie-uitwisselings-vereisten (EIR exchange information requirements): een document, opgesteld door de opdrachtgever, waarin hij of zij vastlegt welke informatie moet worden aangeleverd, wanneer, door wie en hoe. Het is belangrijk dat de opdrachtgever nadenkt waarom bepaalde informatie nodig is. Dit is dus altijd gestuurd door een achterliggend doel.
- Het BIM-uitvoeringsplan (BEP – BIM execution plan): een document waarin een team dat informatie zal moeten aanleveren toont hoe het aan de behoeften van de opdrachtgever (aan de informatie-uitwisseling-vereisten) zal tegemoetkomen. Het is dus een antwoord op de EIR van de opdrachtgever. Elk team dat informatie levert, zal een BEP moeten opmaken. Bij een traditionele contractvorming (design – bid – build) zal dus in eerste fase het ontwerpteam een BEP opmaken en in een latere fase zal de gekozen aannemer zijn BEP opmaken. Terwijl het project informatieprotocol vooral juridische clausules bevat, zal het BEP eerder technische afspraken beschrijven.
Bron: Buildwise
Er is nog sprake van andere ondersteunende documenten, maar als je voor het eerst met de norm werkt, moet je vooral de drie hierboven onthouden.
Wat verandert er in vergelijking met het oude protocol?
Werkte je al met het oude BIM-protocol en BIM-uitvoeringsplan? Dan hoef je zeker niet te vrezen voor een drastische ommezwaai. Veel van de inhoud van de oude documenten is terug te vinden in de nieuwe versies. Zo komen de meeste legale clausules van het oude BIM-protocol terecht in het nieuwe project informatieprotocol en in de EIR.
Wat verandert er dan wel?
- Het oude BIM-uitvoeringsplan valt uitéén in het nieuwe BIM-uitvoeringsplan en enkele andere documenten die echter niet in de scope van dit artikel liggen.
- Met de komst van de norm wordt vooral de scope en de concrete inhoud van de verschillende documenten vastgelegd. Zo is het internationaal gemakkelijk samenwerken.
* Er bestaan drie verschillende definities voor de term BIM: Building Information Model, Building Information Modelling en Building Information Management. In dit artikel focussen we dus op het laatste.
Nuttige links
NUTTIGE LINKS