nav.be / kennis / beroepstechnische dossiers / ruimtelijke ordening / ruimtelijk rendement / gerestaureerd stationsgebouw herstelt ontmoetingsplek van statiewijk in ere

ruimtelijke ordening

Gerestaureerd stationsgebouw herstelt ontmoetingsplek van statiewijk in ere

Kevin Moens (Palindroom/Architectura) • 20 oktober 2021

Het station ligt ten zuiden van de dorpskern van Deerlijk, langs de spoorweg Kortrijk-Brussel. De aanleg van de spoorweg in 1868 werd gevolgd door de bouw van een station in 1892. Dit vormde de aanzet tot de aanleg van de huidige Stations- en Pladijsstraat en het ontstaan van het gelijknamige gehucht.

92 jaar later, in 1984, werd het gebouw buiten dienst gesteld. Nog eens 16 jaar later verwierf Karel Casier, bestuurder bij recyclagebedrijf Casier Recycling, het stationsgebouw als eigendom in 2000. Casier: “Ons recyclagebedrijf grenst aan de spoorweglijn. Toen we tijdens uitbreidingswerken ons nieuwe bureelgebouw inplantten op onze site, kwamen we tot de vaststelling dat de helft van het gebouw op onze grond stond, maar ook voor de helft op grond van de NMBS die we toen huurden. Omdat we onze bouwplannen toch wilden realiseren zoals voorzien, hebben we na overleg met de NMBS niet alleen de grond die we huurden, maar heel de site met daarop het stationsgebouw aangekocht.”

Architect Pascal Schneider, fotograaf Marc Soubron

De voormalige woning van de stationschef werd als particuliere woongelegenheid verhuurd. De overige bergruimtes en de lokettenhal deden dienst als berg- en werkruimte voor het recyclagebedrijf. Qua comfort en EPB-regelgeving was het woongedeelte niet meer up-to-date. Een restauratie drong zich op.

DE VRAAG: erfgoed nieuw leven inblazen, maar hoe?

Casier koesterde als eigenaar al geruime tijd de intentie om deze ontmoetingsplaats, als kruispunt van reizigers, terug in ere te herstellen. “De aanleiding voor de uiteindelijke herbestemming gaat ver terug in de tijd, toen het stationsgebouw nog eigendom was van de NMBS. Vroeger bevond er zich een buurtcafé op de hoek aan onze bedrijfssite: Café de Wachtzaal. Het café moest helaas plaats ruimen voor noodzakelijke uitbreiding van onze parking. Een jammere zaak voor de buurt, waardoor ik in een bui van idealisme de buurt beloofde om hen ooit terug een café te schenken…” Naarmate de tijd vorderde, groeide de nood aan een duchtige restauratie van het stationsgebouw.

“Vroeger bevond er zich een buurtcafé op de hoek aan onze bedrijfssite: Café de Wachtzaal. Het café moest helaas plaats ruimen voor noodzakelijke uitbreiding van onze parking. Een jammere zaak voor de buurt, waardoor ik in een bui van idealisme de buurt beloofde om hen ooit terug een café te schenken…”

Bouwheer Karel Casier

DE OPLOSSING: drievoudige invulling met brasserie, logeerruimte en appartement

Casier zocht en vond een architect gespecialiseerd in de materie. Pascal Schneider kreeg het project toebedeeld na enkele boeiende gesprekken met de eigenaar over erfgoed. “Karel Casier koesterde al even de ambitie om dit stukje erfgoed nieuw leven in te blazen middels een respectvolle restauratie. Ik had een oude brouwerij verbouwd tot eigen woning en verscheen daardoor op de radar van Karel. Ik merkte meteen dat hij een bouwheer was met visie en geloof in patrimonium. Tijdens onze gesprekken passeerden verschillende invullingen de revue, waaronder een bed and breakfast. Uiteindelijk viel de keuze op een brasserie in combinatie met logeerruimte en een appartement.”

Architect Pascal Schneider, fotograaf Marc Soubron

Tijdens de ontwerpfase voerde het ontwerpteam positieve voorbesprekingen met de diensten van de gemeente Deerlijk. Architect Schneider: “De gemeente was meteen te vinden voor het idee. We dienden in 2014 een klassiek bouwaanvraagdossier met project MER-screening in, de nodige vergunningen volgden snel en probleemloos.”

Het gebouw kreeg een drievoudige invulling: de linkervleugel met plat dak werd tot logies omgebouwd voor klanten en tijdelijke werkkrachten van Casier Recycling. De middenvleugel, de voormalige woning van de stationschef, kreeg een invulling als huurappartement met behoud en restauratie van de belangrijkste erfgoedelementen. De rechtervleugel, de vroegere lokettenhal en de bergruimtes van het station, onderging een transformatie tot Brasserie De Statie waar omwonenden, plaatselijke verenigingen en bezoekers van buiten de gemeente elkaar kunnen ontmoeten in een uniek kader.

DE UITVOERING: handhaving van erfgoedwaarde prioritair

Het gebouw staat op de inventarislijst Bouwkundig Erfgoed, maar niet als monument. Toch stonden zowel architect als bouwheer erop om de erfgoedwaarde van de gevels, met name de detailleringen en het buitenschrijnwerk, zo goed mogelijk in ere te herstellen. “Een prioritair uitgangspunt voor zowel ons als de eigenaar”, stelt Schneider. Na een scrupuleuze opmeting van het bestaande buitenschrijnwerk werd het nieuwe schrijnwerk gedetailleerd naar de beeltenis van het oude. Schneider: “Nieuwe hedendaagse ingrepen integreerden we nederig met respect voor de erfgoedwaarde van het geheel. In de brasserieruimte verdwenen alle binnenmuren om ruimte te creëren. De stabiliteit van het gebouw verzekerden we door de dakspanten verankerd aan de gevels te vervangen door nieuwe exemplaren. Om het ventilatiesysteem esthetisch te kunnen integreren, creëerden we een plateau in de brasserie. Interieurarchitect Kurt Dejaeger nam de finishing touch voor zijn rekening. Kwaliteitsvolle materialen verlenen het interieur van de brasserie de nodige grandeur.” Ook in de logeerruimte verdwenen alle binnenmuren om zo een nieuwe indeling mogelijk te maken. Het plat dak werd uitgevoerd met een klassieke houten roostering en dakisolatie.

Architect Pascal Schneider, fotograaf Marc Soubron

DE TROEVEN: bindende factor van weleer voor de gemeenschap

Eigenaar Casier bestempelt het stationsgebouw met trots als een uniek project. “Wonen in een stationsgebouw, da’s bijzonder. Maar bovenal is het opnieuw een ontmoetingsplaats voor mensen van Deerlijk en ver daarbuiten. Het stationsgebouw blijft op die manier zijn bindende factor voor de gemeenschap behouden.”

“Met deze succesvolle herbestemming onderstrepen we nogmaals de hergebruikswaarde van oude gebouwen. Kwaliteitsvol erfgoed nieuw leven inblazen en teruggeven aan de samenleving is en blijft een belangrijke doelstelling.”

architect Pascal Schneider

Architect Schneider vult aan. “Een dergelijk kwaliteitsvol gebouw met erfgoedwaarde vormt een symbool voor de wijk. Het zorgde voor de ontwikkeling van het gehucht De Statie. Met deze succesvolle herbestemming onderstrepen we nogmaals de hergebruikswaarde van oude gebouwen. Kwaliteitsvol erfgoed nieuw leven inblazen en teruggeven aan de samenleving is en blijft een belangrijke doelstelling. Alles start met goede intenties, overtuiging en ambities van de eigenaar. Een goede dialoog en verstandhouding met de partners en een positieve betrokkenheid van de omwonenden leiden veelal tot mooie resultaten.”

WAT BETER KON: feilloos parcours

Zowel bouwheer Casier als architect Schneider zijn laaiend enthousiast over de restauratie van het stationsgebouw. Casier: “We hebben hier een perfect traject afgelegd. Het kostenplaatje was uiteraard pittig, maar mochten we er opnieuw aan beginnen, dan zou ik het niet anders doen.” Architect Schneider blikt tevreden terug. “Een bouwheer met durf en visie vormt de basis van een goed restauratieproject. Een goede voorstudie en gedetailleerd plan maakten het aangenaam werken voor een ploeg die goed op elkaar ingespeeld was. ’t Is een schoolvoorbeeld van hergebruik, en dat met een recyclagebedrijf als bouwheer. De cirkel is rond.”

terug naar overzicht